Του Μιχάλη Ψύλου
Ο πληθωρισμός στη χώρα μας αυξήθηκε σε ετήσια βάση στο 3,7% τον Δεκέμβριο, από 2,9% τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εurostat. Ανοδική πορεία κατέγραψε και ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη, κλείνοντας στο 2,9% τον τελευταίο μήνα του 2023.
Εξετάζοντας τις κύριες συνιστώσες του πληθωρισμού, τα τρόφιμα είχαν τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό ανόδου των τιμών. Κάτι που επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά τη ρήση της Μάργκαρετ Θάτσερ ότι «ο πληθωρισμός είναι ο αόρατος κλέφτης των φτωχών». Έχοντας όμως τον Μίλτον Φρίντμαν ως προφήτη, η Θάτσερ κυβέρνησε από το 1979 έως το 1990 θεσμοθετώντας τη νεοφιλελεύθερη άποψη: ότι ο πληθωρισμός ήταν «πάντα και παντού ένα νομισματικό φαινόμενο». Με άλλα λόγια, οι τιμές αυξάνονται επειδή οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες χάνουν, δήθεν, τον έλεγχο της προσφοράς χρήματος.
Η Θάτσερ μπορεί να κατάφερε να τερματίσει την κρίση της δεκαετίας του 1970, σε συνδυασμό με την καταστροφή των συνδικάτων, τις περικοπές δαπανών, τις ιδιωτικοποιήσεις και αναιρώντας όσα περισσότερα μπορούσε από το κράτος κοινωνικής πρόνοιας. Τα «κατάφερε» δηλαδή βυθίζοντας εκατομμύρια ανθρώπους στη φτώχεια και δημιουργώντας μια οικονομία υπέρ μιας μικρής ελίτ.
Θυμήθηκα τη Θάτσερ, γιατί ένα σημαντικό μερίδιο της οικονομικής, αλλά και της πολιτικής αναταραχής -λόγω της ανόδου της ακροδεξιάς- που βιώνει σήμερα η Ευρώπη μπορεί να ανιχνευθεί στις νεο-φιλελεύθερες πολιτικές των νοσταλγών της «Σιδηράς Κυρίας».
Μετά από 10 αυξήσεις στα βασικά επιτόκια, η ΕΚΤ ανέκρουσε πρύμναν και εξετάζει τώρα πότε θα αρχίσει να τα μειώνει, για να μην προκαλέσει βαθιά ύφεση στην Ευρωζώνη. Πρώτον, γιατί μέχρι τώρα επιδείνωσε τον αντίκτυπο του πληθωρισμού στα νοικοκυριά, καθιστώντας τον δανεισμό τους πιο ακριβό. Και δεύτερον, γιατί αποθαρρύνει την υγιή επιχειρηματικότητα σε μια οικονομία όπου οι παραγωγικές επενδύσεις ήταν ήδη επικίνδυνα χαμηλές. Άλλωστε, για το 2024 η ΕΚΤ προβλέπει ότι η αύξηση των τιμών θα κυμανθεί μεταξύ 2,5% και 3%. Δηλαδή πολύ πάνω από τον στόχο του 2%. Η νομισματική θεωρία της Θάτσερ δεν λειτούργησε ποτέ στην πράξη. Πολύ περισσότερο σήμερα, με τους γεωπολιτικούς κινδύνους να αυξάνονται…
