Η νέα έκθεση του Προγράμματος Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNDP) προειδοποιεί: σχεδόν το 80% των φτωχότερων πληθυσμών του πλανήτη εκτίθεται άμεσα σε κλιματικούς κινδύνους – Το διπλό βάρος της φτώχειας και της υπερθέρμανσης της Γης
Η φτώχεια και η κλιματική κρίση συγκλίνουν πλέον σε ένα εκρηκτικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό μείγμα που απειλεί εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τη νέα έκθεση του ΟΗΕ και του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), σχεδόν 900 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 78,8% των φτωχότερων πληθυσμών του πλανήτη, είναι άμεσα εκτεθειμένοι σε κλιματικούς κινδύνους όπως καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες και ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ο Χαολιάνγκ Σου, μεταβατικός επικεφαλής του UNDP, δήλωσε χαρακτηριστικά:
«Κανένας δεν μένει αλώβητος από τις ολοένα σοβαρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όμως οι φτωχότεροι ανάμεσά μας πλήττονται πιο σκληρά».
Η έκθεση προειδοποιεί για ένα «διπλό άχθος», καθώς οι φτωχότεροι λαοί αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα την οικονομική εξαθλίωση και τα καταστροφικά φαινόμενα που προκαλεί η υπερθέρμανση του πλανήτη.
Η νέα πραγματικότητα της παγκόσμιας φτώχειας
Ο Παγκόσμιος Δείκτης Πολυδιάστατης Φτώχειας (ΔΠΦ), που δημοσιεύεται από το UNDP και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (OPHI), δείχνει ότι το 2024, περίπου 1,1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζούσαν σε συνθήκες “οξείας” φτώχειας. Από αυτούς, οι μισοί είναι παιδιά.
Ο δείκτης υπολογίζει τη φτώχεια με βάση πολλαπλούς παράγοντες: υποσιτισμό, παιδική θνησιμότητα, στέγαση, αποχέτευση, ηλεκτροδότηση και πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Ενδεικτικά, η έκθεση παρουσιάζει την περίπτωση μιας οικογένειας Γκουαρανί στη Βολιβία:
19 άνθρωποι ζουν κάτω από την ίδια στέγη, με ένα μόνο μπάνιο, ελάχιστα εισοδήματα και παιδιά εκτός σχολείου. Μια εικόνα που αντικατοπτρίζει την ακραία κοινωνική ανισότητα που συνεχίζει να βαθαίνει.
Υποσαχάρια Αφρική και Νότια Ασία στο “μάτι του κυκλώνα”
Οι δύο περιοχές που πλήττονται περισσότερο είναι η υποσαχάρια Αφρική και η νότια Ασία, όπου συνδυάζονται η βαθιά φτώχεια με τη μεγάλη περιβαλλοντική ευπάθεια.
- Υποσαχάρια Αφρική: 565 εκατομμύρια άνθρωποι σε συνθήκες φτώχειας.
- Νότια Ασία: 390 εκατομμύρια φτωχοί, με το 99,1% αυτών να είναι εκτεθειμένοι σε τουλάχιστον έναν κλιματικό κίνδυνο.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι ίδιες περιοχές που αγωνίζονται για να μειώσουν τη φτώχεια είναι και εκείνες που δέχονται τα ισχυρότερα πλήγματα από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Ακραία φαινόμενα και στατιστικά που σοκάρουν
Τα δεδομένα της έκθεσης είναι αποκαλυπτικά:
- 887 εκατομμύρια φτωχοί εκτίθενται σε τουλάχιστον μία περιβαλλοντική απειλή.
- 608 εκατομμύρια πλήττονται από ακραία ζέστη (πάνω από 35°C για τουλάχιστον 30 ημέρες τον χρόνο).
- 577 εκατομμύρια ζουν σε περιοχές με επικίνδυνα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
- 465 εκατομμύρια κινδυνεύουν από πλημμύρες.
- 207 εκατομμύρια από ξηρασία.
Ακόμη πιο ανησυχητικό:
- 650 εκατομμύρια άνθρωποι εκτίθενται σε δύο ή περισσότερες απειλές.
- 309 εκατομμύρια αντιμετωπίζουν τρεις ταυτόχρονα.
- 11 εκατομμύρια άνθρωποι βρέθηκαν αντιμέτωποι με όλες τις παραπάνω μέσα σε μόλις ένα έτος.
Η έκκληση του ΟΗΕ ενόψει της COP30 στη Βραζιλία
Με φόντο τη Διάσκεψη για το Κλίμα COP30 που θα πραγματοποιηθεί τον επόμενο μήνα στη Βραζιλία, το UNDP απευθύνει επείγουσα προειδοποίηση:
«Οι ηγέτες του κόσμου πρέπει να δουν τη δράση για το κλίμα ως δράση κατά της φτώχειας».
Ο ΟΗΕ καλεί για μια νέα παγκόσμια στρατηγική που θα συνδέει την κοινωνική δικαιοσύνη με την περιβαλλοντική πολιτική, θέτοντας ως προτεραιότητα τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη μείωση των εκπομπών και την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών.
Καθώς η θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί ήδη κατά 1,4°C σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι χωρίς ριζικές πολιτικές παρεμβάσεις, οι φτωχότεροι θα υποστούν τις πιο καταστροφικές συνέπειες.
Από τη διάγνωση στη δράση
Η έκθεση καταλήγει με μια σαφή προτροπή:
«Μπροστά στις πολλαπλές πιέσεις που αλληλεπικαλύπτονται, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα τόσο στους ανθρώπους όσο και στον πλανήτη. Να περάσουμε από την περιγραφή, στην άμεση δράση».
Η ευθυγράμμιση της μείωσης της φτώχειας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της αποκατάστασης των οικοσυστημάτων μπορεί, σύμφωνα με το UNDP, να δημιουργήσει ανθεκτικές κοινότητες σε έναν κόσμο που υπερθέρμενεται με ανησυχητικό ρυθμό.
