Του Μιχάλη Ψύλου
Μια νέα εποχή στην Τουρκία εγκαινιάζουν πλέον οι τοπικές εκλογές Μια νέα εποχή , όπως ακριβώς πριν από 30 χρόνια: Τότε που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εισήλθε στην πολιτική σκηνή και κυριάρχησε πλήρως.
Αυτή τη φορά όμως, οι εκλογές προανήγγειλαν το τέλος της μακρόχρονης καριέρας του Τούρκου προέδρου. Οι συνταγές των προηγούμενων τριών δεκαετιών δεν λειτουργούν πλέον.
Το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) πέτυχε ένα από τα ισχυρότερα εκλογικά αποτελέσματα στην ιστορία , αυξάνοντας τη δύναμή του στο 37% ενώ το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν είναι πλέον στη δεύτερη θέση με 35%. Το ο μέγεθος της νίκης της αντιπολίτευσης υποδηλώνει ένα νέο κύμα στην τουρκική πολιτική που ο Ερντογάν δεν μπορεί πλέον να σταματήσει.
Η «από-Σουλτανοποίηση» ξεκίνησε, όσο και αν ο Ερντογάν δεν έχει τελειώσει βέβαια ακόμα. Αλλά η τουρκική πολιτική ήδη προετοιμάζεται για την περίοδο μετά την αποχώρησή του. Αναδύεται ένα νέο πολιτικό τοπίο με νέους πολιτικούς.
Ο Ερντογάν έχει τώρα όχι έναν, αλλά δύο ισχυρούς αντιπάλους που μπορούν να τον νικήσουν στις προεδρικές εκλογές, όποτε κι αν γίνουν: Τον Εκρέμ Ιμάμογλου που επανεξελέγη δήμαρχος στην Κωνσταντινούπολη και τον Μανσούρ Γιαβάς στην Άγκυρα, που είναι πλέον οι νέοι ηγέτες στην τουρκική πολιτική σκηνή.
Οι λόγοι της ήττας
Τέσσερις είναι οι λόγοι της ήττας Ερντογάν:
Πρώτα και κύρια η οικονομική κρίση. Τα οικονομικά δεδομένα έχουν αποκτήσει κρίσιμη σημασία. Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλός, στο 67%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία-πάνω από 100%, λένε ανεξάρτητοι οικονομολόγοι.
Το ευρώ αξίζει 35 τουρκικές λίρες, ενώ το 2009 ήταν 1,9. Μια κατάσταση που έχει πολύ έντονες επιπτώσεις στις τσέπες των πολιτών, ιδιαίτερα των συνταξιούχων, που αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα. πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Ο Ερντογάν στοιχημάτιζε ότι οι ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης θα έμεναν σπίτι και ότι οι πολίτες θα πίστευαν την υπόσχεση ότι η οικονομία βρισκόταν σε ανάκαμψη. Ποτέ άλλοτε ο αρχηγός του κράτους, που είναι συνηθισμένος στην επιτυχία, δεν εκτίμησε τόσο λάθος την κατάσταση στη χώρα.
Δεύτερον, ο Ερντογάν ηττήθηκε επίσης λόγω της αλαζονείας του. Στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες πόλεις, δεν έστειλε στην κούρσα τους καλύτερους πολιτικούς από το κόμμα του AKP, αλλά μάλλον αδύναμους υποψηφίους των οποίων το σημαντικότερο χαρακτηριστικό ήταν η άνευ όρων πίστη στον «Σουλτάνο».
Ο τρίτος λόγος όμως είναι ότι η επιτυχία της αντιπολίτευσης οφείλεται στην επιλογή των υποψηφίων της-κυρίως του Ιμάμογλου-να απορρίψει τη λογική του «πολιτιστικού πολέμου» μεταξύ κοσμικών και ισλαμοσυντηρητικών Τούρκων.
Ο Ιμάμογλου κατόρθωσε να απελευθερώσει την παράταξή του από τις ιδεολογικές του παρωπίδες ως κόμμα των «κοσμικών» και έτσι να διευρύνει τη βάση των ψηφοφόρων του.
Οι νέοι ισλαμιστές
Τέλος , αυτό που είναι ιδιαίτερα πικρό για τον Ερντογάν είναι ότι το AKP αμφισβητείται για πρώτη φορά από ισλαμιστές. Το Νέο Κόμμα Πρόνοιας (YRP) του Φατίχ Ερμπακάν απέσπασε πάνω πάνω από 6% σε εθνικό επίπεδο -ποσοστό υπερδιπλάσιο από ό,τι στις κοινοβουλευτικές εκλογές πριν από 10 μήνες-και κέρδισε σημαντικούς δήμους. Για την ιστορία, ο Φατίχ Ερμπακάν, είναι γιος του ισλαμιστή πρώην πρωθυπουργού Νετζμετίν Ερμπακάν, του πολιτικού μέντορα του Ερντογάν. Ο νεαρός Ερμπακάν προβάλλει πλέον με επιτυχία ως μια καθαρή ισλαμιστική εναλλακτική στη διαφθορά του καθεστώτος Ερντογάν.
Σε κάθε περίπτωση, μετά την ήττα ο Ερντογάν θα δυσκολευτεί να φέρει πίσω τους απογοητευμένους ψηφοφόρους. Αλλά και το κόμμα του, το ΑΚΡ πρέπει τώρα να αναρωτηθεί «αν μπορεί να επιβιώσει χωρίς την αστρική δύναμη του Ερντογάν».
Προς το παρόν, στην Τουρκία με ένα άκρως συγκεντρωτικό σύστημα, οι δουλειές θα συνεχιστούν ως συνήθως . Οι δήμοι έχουν λίγα περιθώρια ελιγμών. Τα μεγάλα ζητήματα της διεθνούς τοποθέτησης, της ενέργειας και της άμυνας της Τουρκίας διαχειρίζεται ο Ερντογάν. Αλλά στην εξωτερική πολιτική θα πρέπει να περιμένουμε κάποιες αλλαγές, όπως δείχνει και το ταξίδι του Ερντογάν στην Ουάσιγκτον.
Όσο για τα ελληνο-τουρκικά; Πολλοί φοβούνται ότι θα ακολουθήσει η συνήθης τακτική της «εξαγωγής των προβλημάτων», όποτε αυξάνεται η πίεση στο εσωτερικό της Τουρκίας. Να το περιμένουμε…
