Πίσω από τη σύγκρουση μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ υπάρχει μια βαριά και αιματηρή ιστορία πολλών ετών. Η αιφνιδιαστική επίθεση του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος στο έδαφος του Ισραήλ πυροδότησε μία από τις χειρότερες αναζωπυρώσεις της βίας στη σύγκρουση Παλαιστινίων και Ισραήλ.
Το αποτέλεσμα το βλέπουμε ήδη. Εκατοντάδες νεκροί και από τις δύο πλευρές, δέσμευση από το Ισραήλ για «εκδίκηση» και κίνδυνος η σύγκρουση να εξελιχθεί σε περιφερειακό πόλεμο.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ποιοι διεθνείς παράγοντες μπορούν να βοηθήσουν στις προσπάθειες διαμεσολάβησης για την αποκλιμάκωση της έντασης; Το Al Jazeera επιχειρεί να συνοψίσει τους βασικούς παίκτες με επιρροή στην περιοχή, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι στην παρούσα φάση δεν είναι εύκολο να μιλήσουμε για διαμεσολάβηση.
«Νομίζω ότι είναι νωρίς να μιλήσουμε για διαμεσολάβηση, γιατί αυτή τη στιγμή το Ισραήλ αντιδρά με βάση τον θυμό και παρασυρμένο από την θέληση ηγια εκδίκηση», όπως το θέτει ο καθηγητής Mahjoob Zweiri, διευθυντής του Κέντρου Σπουδών του Κόλπου στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ.
Ο Αραβικός Σύνδεσμος
Οι υπουργοί Εξωτερικών του Αραβικού Συνδέσμου θα συναντηθούν την Τετάρτη, σε μια έκτακτη συνεδρίαση της συνόδου κορυφής. Η έκτακτη σύνοδος ζητήθηκε από την παλαιστινιακή αντιπροσωπεία, όπως έχει γίνει γνωστό. Ο γενικός γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου, Χοσάμ Ζακί, έχει δηλώσει ότι οι υπουργοί θα συζητήσουν τις αραβικές προσπάθειες για «να σταματήσει η ισραηλινή επιθετικότητα» στη Γάζα.
Τα πιθανά αποτελέσματα της συνάντησης παραμένουν ασαφή.
Πάντως, σύμφωνα με τον Zweiri, ο Αραβικός Σύνδεσμος δεν έχει να διαδραματίσει κανέναν ρόλο. «Είναι μια αντανάκλαση των κατακερματισμένων αραβικών κυβερνήσεων. Δεν έχει εργαλεία».
Η Κίνα
Το Πεκίνο εξέφρασε βαθιά ανησυχία για την κλιμάκωση της σύγκρουσης και κάλεσε σε «ηρεμία». Μένει να δούμε αν η Κίνα θα προσπαθήσει να προωθήσει τον ρόλο της ως περιφερειακός ειρηνοποιός, αφού έχει ήδη μεσολαβήσει επιτυχώς για μια προσέγγιση μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας.
Πάντως, τον Απρίλιο, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Κιν Γκανγκ, είχε διαμηνύσει στους υπουργούς Εξωτερικών του Ισραήλ και της Παλαιστίνης ότι η Κίνα είναι έτοιμη να διευκολύνει τις προσπάθειες για ειρηνευτικές συνομιλίες.
Η Κίνα υποστηρίζει μια λύση δύο κρατών για την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, με βάση τα σύνορα που ίσχυαν πριν από το 1967 και την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα ενός κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους. Έχει υποστηρίξει επίσης τη διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια για τους Παλαιστίνιους.
Η Αίγυπτος
Το Κάιρο έχει ενεργήσει ως μεσολαβητής μεταξύ Ισραηλινών και παλαιστινιακών ομάδων σε προηγούμενες συγκρούσεις, αλλά ο Zweiri εκτιμάει ότι αυτή τη φορά θα προσπαθήσει να αποστασιοποιηθεί από την κλιμακούμενη κατάσταση στη Γάζα. «Θέλουν να αποστασιοποιηθούν από αυτό που συμβαίνει επειδή… η Αίγυπτος πηγαίνει σε εκλογές».
Η Ευρώπη
Οι ηγέτες πολλών ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, καταδίκασαν τις επιθέσεις της Χαμάς και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στο Ισραήλ.
Η αρχική απάντηση της ΕΕ στη σύγκρουση ήταν να ανακοινώσει την άμεση αναστολή της αναπτυξιακής βοήθειας προς τους Παλαιστίνιους. Αργότερα είπε ότι θα επανεξετάσει τη βοήθεια. Αντιδρώντας ο υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες δήλωσε ότι μια τέτοια κίνηση είναι απαράδεκτη και η συνεργασία πρέπει να συνεχιστεί.
«Δεν μπορούμε να συγχέουμε τη Χαμάς, η οποία βρίσκεται στον κατάλογο των τρομοκρατικών ομάδων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τον παλαιστινιακό πληθυσμό, την Παλαιστινιακή Αρχή ή τις οργανώσεις των Ηνωμένων Εθνών που είναι παρόντες στο έδαφος», είπε στο ισπανικό ραδιοφωνικό σταθμό Cadena SER το πρωί της Τρίτης.
Το Ιράν (;)
Ο πιθανός ρόλος του Ιράν στη μεσολάβηση παραμένει ασαφής καθώς δεν αποκλείται να εμπλακεί άμεσα στη σύγκρουση. Το Ιράν υποστηρίζει εδώ και καιρό τη Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας.
Ο ανώτατος ηγέτης της Αλί Χοσεϊνί Χαμενεΐ δήλωσε την Τρίτη: «Φυσικά υπερασπιζόμαστε τους Παλαιστίνιους. Φιλάμε το μέτωπο και τα χέρια των γενναίων αγωνιστών και των νέων της Παλαιστίνης, ναι είναι αλήθεια. Αλλά αυτοί που λένε ότι δεν ήταν Παλαιστίνιοι πίσω από αυτό που έγινε (την επίθεση)… δεν γνωρίζουν καλά τους Παλαιστίνιους. Έχουν υποτιμήσει το έθνος της Παλαιστίνης. Αυτό είναι το λάθος τους».
Με αυτή του την προκλητική δήλωση ουσιαστικά αρνήθηκε κάθε εμπλοκή της Τεχεράνης στην επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ.
Αμερικανοί στρατηγοί έχουν προειδοποιήσει το Ιράν να μην εμπλακεί και έστειλαν μια ομάδα κρούσης αερομεταφορέων στην περιοχή για να αποτρέψει την Τεχεράνη.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν είπε ότι δεν έχει στοιχεία προς το παρόν ότι το Ιράν συμμετείχε άμεσα στην τελευταία επίθεση της Χαμάς, αν και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν σημείωσε ότι «το Ιράν και η Χαμάς έχουν μακροχρόνια σχέση. Η Χαμάς δεν θα ήταν Χαμάς χωρίς την υποστήριξη που είχε εδώ και πολλά χρόνια από το Ιράν».
Το Κατάρ
Η χώρα του Κόλπου είναι γνωστό για τις μεσολαβητικές του προσπάθειες στην παλαιστινιο-ισραηλινή σύγκρουση και τη συνεχή βοήθειά του στη Γάζα, η οποία βρίσκεται υπό ισραηλινή πολιορκία για 16 χρόνια.
«Οι προτεραιότητές μας είναι να τερματίσουμε την αιματοχυσία, να απελευθερώσουμε τους κρατούμενους και να διασφαλίσουμε ότι η σύγκρουση θα περιοριστεί χωρίς περιφερειακή διάχυση», δήλωσε στο Reuters ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Ματζέντ αλ-Ανσαρί.
Βέβαια, Ισραηλινός αξιωματούχος ξεκαθάρισε στο Reuters ότι «δεν υπάρχουν διαπραγματεύσεις σε εξέλιξη».
Η Ρωσία
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους είναι η «πιο αξιόπιστη» λύση για την ειρήνη στο Ισραήλ και ότι η σύγκρουση από μόνη της δεν θα διασφαλίσει την ασφάλεια.
Η Τουρκία
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κάλεσε τόσο τους μαχητές της Χαμάς όσο και τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις να σταματήσουν τη βία και προσφέρθηκε να μεσολαβήσει.
Εάν ξεκινήσουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες, ο Zweiri πιστεύει ότι η Τουρκία και το Κατάρ θα έχουν ενεργό ρόλο. «Το υποθέτω γιατί και οι δύο έχουν επικοινωνία με τη Χαμάς και το Ισραήλ και πρέπει να δούμε ποιος είναι σε θέση να μιλήσει και με τις δύο πλευρές».
Ο ΟΗΕ
Ως μέρος προηγούμενων προσπαθειών διαμεσολάβησης, εβδομάδες πριν από την επίθεση του Σαββάτου, ο ΟΗΕ επιδόθηκε στη διπλωματία για να προσπαθήσει να αποτρέψει νέες ένοπλες αντιπαραθέσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή Τορ Γουένσλαντ συνάντησε αξιωματούχους της Χαμάς στη Γάζα και έγραψε σε ανάρτησή του στο X: «Τα Ηνωμένα Έθνη συνομιλούν και εργάζονται με όλους τους ενδιαφερόμενους για τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων στη Γάζα, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες
Ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ έχει δεσμευθεί για «στιβαρή και ακλόνητη» υποστήριξη στο Ισραήλ. Ανακοίνωσε επίσης ότι θα στείλει πυρομαχικά ενώ προχώρησε στην αποστολή αεροπλανοφόρου στα ανοικτά του Ισραήλ.
Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Al Jazeera στην Ουάσιγκτον, Τζον Χέντρεν Hendren, δεν έχουν ξεκινήσει προς το παρόν οι διπλωματικές συνομιλίες και μια πιθανή λύση δύο κρατών. Η Ουάσιγκτον, σημειώνει, έχει δηλώσει ότι επιθυμεί να δει στο μέλλον ένα παλαιστινιακό κράτος, αλλά δεν κατάφερε να πείσει το Ισραήλ, στο οποίο προσφέρει 3 δισ. δολάρια σε ετήσια στρατιωτική βοήθεια, να τηρήσει τις συμφωνίες που υπέγραψε με τους Παλαιστίνιους.
Η επέκταση των εποικισμών στα παλαιστινιακά εδάφη και η βία έχουν αυξηθεί, ιδιαίτερα υπό την ακροδεξιά κυβέρνηση του Νετανιάχου.
Πάντως για τον Zweiri, η αντίδραση των ΗΠΑ ήταν σοκαριστική. «Οι ΗΠΑ βασικά επιτρέπουν στο Ισραήλ να κάνει ό,τι θέλει στη Γάζα».
