Η Πυθία αποκαλύπτει
Από τον Οκτώβριο του 2023, όταν ξεκίνησε η νέα φάση της σύγκρουσης Ισραήλ–Γάζας, η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο ενός ισχυρού δικτύου προπαγάνδας που ευνοεί απροκάλυπτα τις ισραηλινές θέσεις. Δημοσιογράφοι, ΜΜΕ και ανώνυμοι ψηφιακοί λογαριασμοί συντονίζονται σε μια επικοινωνιακή εκστρατεία με σαφή πολιτική καθοδήγηση. Ποιοι πληρώνουν, ποιοι συμμετέχουν και πώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της συμμαχίας; Το PERIODISTA.GR αποκαλύπτει.
Η γραμμή του Ισραήλ, ο λόγος των ελληνικών ΜΜΕ
Τα μεγαλύτερα ελληνικά ΜΜΕ έχουν υιοθετήσει πλήρως τη ρητορική του Ισραήλ. Σε ρεπορτάζ παρουσιάζεται μονομερώς η “απειλή της Χαμάς”, αποσιωπούνται οι χιλιάδες Παλαιστίνιοι νεκροί και οι δημοσιογράφοι που δολοφονούνται από τον ισραηλινό στρατό. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό του Newsit και του Νίκου Ευαγγελάτου, που παρουσίασαν την εν ψυχρώ εκτέλεση Παλαιστίνιου δημοσιογράφου του Al-Jazeera ως «εξουδετέρωση ελεύθερου σκοπευτή της Χαμάς».
Παράλληλα, η ισραηλινή πρεσβεία στην Αθήνα οργάνωσε κλειστά σεμινάρια για Έλληνες διευθυντές ειδήσεων. Σε αυτά διανεμήθηκαν «φύλλα οδηγιών» για το πώς να παρουσιάζεται η ισραηλινή εκδοχή των γεγονότων. Δημοσιεύματα φιλοξένησαν κατά κόρον ισραηλινούς εκπροσώπους, αγνοώντας τελείως την παλαιστινιακή πλευρά.
Ποιοι πληρώνουν – Τα δίκτυα χρηματοδότησης
Το Ισραήλ, σύμφωνα με διεθνείς αποκαλύψεις, έχει αυξήσει κατακόρυφα τα κονδύλια του για το εξωτερικό πρόγραμμα «Hasbara» (προπαγάνδα). Περίπου 150 εκατομμύρια δολάρια έχουν διατεθεί για προώθηση της ισραηλινής θέσης παγκοσμίως – δηλαδή είκοσι φορές πάνω από προηγούμενα επίπεδα. Τα κονδύλια αυτά προορίζονται για μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ΜΜΕ και εκπαιδευτικά κέντρα σε Αμερική και διεθνώς, μέσω συντονισμού με οργανισμούς της διασποράς. Αν και υπάρχουν λίγες αναφορές για χρηματοδότηση άμεσα ελληνικών ΜΜΕ από ισραηλινά ιδρύματα, την Ελλάδα επισκέφθηκαν ισραηλινές «ομάδες επιρροής» που επεδίωκαν τη συνεργασία με εγχώριους δημοσιογράφους. Σύμφωνα με δημοσίευμα, η ισραηλινή πρεσβεία στην Αθήνα οργάνωσε κεκλεισμένων σεμιναριακές συναντήσεις με διευθυντές ειδήσεων κρατικών και ιδιωτικών σταθμών, παρέχοντας «φύλλα οδηγιών» εκπαίδευσης στην ισραηλινή ερμηνεία των γεγονότων. Επίσης, αναφέρεται ότι η πρεσβεία φιλοξενεί στην ιστοσελίδα της αφηγήσεις και συνεντεύξεις που ακολουθούν την ισραηλινή εκδοχή (π.χ. «ιστορίες θυμάτων» Ισραηλινών), ενώ αγνοεί σχεδόν πλήρως τις φωνές των Παλαιστινίων.
Παράλληλα, ελληνικές ή φιλοϊσραηλινές οργανώσεις εκτός Ελλάδας φέρονται να υποστηρίζουν τη διάδοση ειδήσεων υπέρ του Ισραήλ. Η ελληνική κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη εκμεταλλεύτηκε επίσης την ομοιότητα στρατηγικών συμφερόντων με το Ισραήλ (π.χ. στον ενεργειακό «Τρίγωνο Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ») και προσέγγισε στενά τη λωρίδα της Γάζας «ως σύμμαχο και φίλο». Αναλυτές του εξωτερικού σχολίασαν ότι η γρήγορη στροφή της ελληνικής διπλωματίας –με ρητορική πλήρους στήριξης στο δικαίωμα αυτοάμυνας του Ισραήλ– εντάσσεται στο πλαίσιο αυτής της συμμαχίας. Η πολιτική αυτή συνδυάζεται με συγκέντρωση επιχειρηματικού ενδιαφέροντος (π.χ. ελληνικές εξαγωγές όπλων στο Ισραήλ) και με προσπάθεια «εναρμόνισης» της ελληνικής κοινής γνώμης προς μια περισσότερο φιλοϊσραηλινή θέση, αν και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την κοινωνία πιο διχασμένη.
Παράλληλα, έχουν εντοπιστεί χρηματοδοτήσεις από άλλες πηγές, όπως η USAID, σε ελληνικά media ή ΜΚΟ που δρουν με αμερικανικά κονδύλια, πολλές φορές υπέρ των θέσεων συμμάχων των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ. Η έλλειψη διαφάνειας γύρω από τις σχέσεις ιδιοκτησίας και χρηματοδότησης ελληνικών μέσων ενισχύει την υποψία για υπόγεια στήριξη.
Οι δημοσιογράφοι – Όταν η πένα υπηρετεί την προπαγάνδα
Πέρα από τα μέσα, σημαντικός είναι ο ρόλος συγκεκριμένων δημοσιογράφων. Από τις οθόνες της τηλεόρασης μέχρι τις στήλες των εφημερίδων, η φιλοϊσραηλινή στάση είναι συχνά κραυγαλέα. Δημοσιογράφοι με δεσμούς με τη Νέα Δημοκρατία ή τη συντηρητική δεξιά μεταφέρουν την προπαγανδιστική γραμμή, αποσιωπώντας εγκλήματα πολέμου.
Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της ΕΡΤ, της οποίας η θεματολογία και η γλώσσα εναρμονίστηκαν με κυβερνητικές δηλώσεις περί «δικαιώματος του Ισραήλ στην αυτοάμυνα», τη στιγμή που ο ΟΗΕ κατήγγειλε γενοκτονία στη Γάζα. Αντίστοιχα, φιλοκυβερνητικά portals (π.χ. liberal.gr, protothema.gr) υιοθέτησαν αμάσητα τα δελτία τύπου της ισραηλινής πρεσβείας.
Ειδικοί επισημαίνουν ότι σε πολλά ελληνικά κεντρικά δελτία εμφανίζονται αναφορές που ευνοούν την προπαγάνδα του Ισραήλ: υπερτονίζεται η απειλητικότητα της Χαμάς, ενώ αποκρύπτονται οι συνεχείς αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα. Δημοσιογράφοι και παρουσιαστές που πρόσκεινται στη Νέα Δημοκρατία ή στον ευρύτερο χώρο της κεντροδεξιάς κατηγορούνται ότι αναπαράγουν αυτούσια τα ισραηλινά «δελτία τύπου». Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως προανέφερα, είναι το ρεπορτάζ στον διαδικτυακό σταθμό Newsit, όπου παρουσιάστηκε η εκδοχή του Ισραήλ για τη δολοφονία Παλαιστίνιου δημοσιογράφου του Al-Jazeera ως επισήμανση ότι τάχα ήταν «ελεύθερος σκοπευτής της Χαμάς». Επιπλέον, πολλαπλές θεσμικές «έξωθεν» επιρροές τροφοδοτούν τέτοια γραφή: για παράδειγμα, αναφέρθηκε πως η ισραηλινή πρεσβεία προωθεί στα ελληνικά έντυπα συνεντεύξεις Ισραηλινών αξιωματούχων και εκθέσεις συγκινησιακών «ιστοριών θυμάτων», ενώ σπάνια φιλοξενείται πιστή εικόνα από τη Γάζα.
Ενδεικτικά, αναλυτές και οργανώσεις αλληλεγγύης έχουν επισημάνει ότι τα μεγαλύτερα ελληνικά ΜΜΕ (ΕΡΤ, Alpha, Star, κ.ά.) εμφανίζονται «αναφανδόν υπέρ του αμυνόμενου Ισραήλ», χαρακτηρίζοντας τις παλαιστινιακές απώλειες ως «δυσανάλογη απάντηση». Η συστηματική απουσία της παλαιστινιακής οπτικής ενισχύει την εντύπωση ότι παρακολουθούμε ένα μεθοδικό σχέδιο διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Τα «φιλικά μέσα» της κυβέρνησης, όπως διάφορες ιστοσελίδες και blogs, μετέφρασαν κι αυτά χωρίς κριτική δηλώσεις Ισραηλινών υπουργών ή «ειδήσεις» φτιαχτές από κακόβουλα troll (π.χ. λογαριασμοί στο Twitter), ανακυκλώνοντας πιστεύω της δεξιάς για την ασφάλεια.
Τα τρολς και το ψηφιακό παρακράτος της ΝΔ
Η επιχείρηση προπαγάνδας δεν περιορίζεται στα κλασικά ΜΜΕ. Ένα δίκτυο από ψηφιακά τρολς και λογαριασμούς με ανωνυμία συντονίζεται για να διασπείρει προπαγανδιστικά μηνύματα και να στοχοποιεί δημοσιογράφους και πολίτες που στηρίζουν τους Παλαιστινίους.
Η εταιρεία “Blue Skies” των Θ. Βαρβιτσιώτη και Γ. Ολύμπιο απασχολεί στελέχη της ΝΔ (Κ. Δογάνης, Κ. Μπένος) που διαχειρίζονται troll λογαριασμούς. Οι λογαριασμοί αυτοί διασπείρουν χυδαία προπαγάνδα υπέρ του Ισραήλ και της κυβέρνησης, με fake news, memes και απειλές κατά αντιφρονούντων.
Ο Μητσοτάκης, το Τελ Αβίβ και η συμμαχία χωρίς όρια
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν από τους πρώτους ηγέτες που στάθηκε ανεπιφύλακτα στο πλευρό του Ισραήλ, δηλώνοντας ότι «έχει απόλυτο δικαίωμα στην αυτοάμυνα». Παρότι τα θύματα στη Γάζα ξεπέρασαν τις 35.000, η ελληνική κυβέρνηση δεν καταδίκασε ποτέ ρητά τις σφαγές.
Η κυβέρνηση όχι μόνο στήριξε πολιτικά το Ισραήλ, αλλά φαίνεται πως ενεργοποίησε και ένα δίκτυο μιντιακής υποστήριξης. Η επικοινωνιακή μηχανή της ΝΔ λειτούργησε σαν αντηχείο των ισραηλινών θέσεων, σε πλήρη αντίθεση με την κοινωνική πραγματικότητα, όπου η αλληλεγγύη προς τον παλαιστινιακό λαό αυξάνεται.
Προπαγάνδα made in Israel, εκτελεστές made in Greece
Η εθελοδουλεία του ελληνικού μιντιακού συστήματος σήμερα ξεπερνά εκείνη της δεκαετίας του 1950. Δεν πρόκειται απλώς για φιλοισραηλινή ρητορική. Μιλάμε για συντονισμένο σχέδιο παραπληροφόρησης, με εμπλοκή κρατικών μηχανισμών, δημοσιογράφων, επιχειρηματιών, τρολ και πολιτικών, με σκοπό τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.
