Η ελληνική κυβέρνηση, ούτε λίγο ούτε πολύ, «πουλά» το παραμύθι ότι με τις δυο Συμφωνίες που υπέγραψε με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ εξασφάλισε τη δημιουργία ενός θόλου προστασίας από την τουρκική απειλή για τη χώρα. Καλό το παραμύθι και οι φανταχτεροί οι… δράκοι του.
Η διεκδίκηση από την Τουρκία (σε βάρος ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων) του ρόλου αυτόνομου περιφερειακού παίκτη και η προσπάθειά της να προωθήσει τα συμφέροντά της, έχει προκαλέσει τριβές στις σχέσεις της με άλλους μεγάλους παίκτες (ΗΠΑ, Γαλλία) με ζωτικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή. Ο «ξαφνικός» ελληνογαλλικός… έρωτας και η υπογραφή της «αιώνιας» ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας για τις αμερικανικές βάσεις μόνο υπό το πρίσμα της τουρκικής μετακίνησης από τη δυτική σφαίρα επιρροής και της διατάραξης των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία αποκτούν το ουσιαστικό τους περιεχόμενο.
Αμερικανικό οικόπεδο
Οι ΗΠΑ, έχοντας επικεντρώσει το στρατηγικό τους ενδιαφέρον στον Ειρηνικό και τις προσπάθειές τους για να ελέγξουν την Κίνα, προχωρούν σε αναδίπλωση και αναδιάταξη των δυνάμεών τους στην περιοχή. Η αμερικανική ανάγκη για τον περιορισμό της επέκτασης της ρωσικής επιρροής στην Ευρώπη εξυπηρετείται από την οικοδόμηση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στα εδάφη ευρωπαϊκών χωρών, υποτελών ή φόρου υποτελών στις ΗΠΑ, όπως οι χώρες των Βαλκανίων.
Η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Τουρκία έχει πάψει να θεωρείται από την Ουάσιγκτον ασφαλής, καθώς η τουρκική ηγεσία απροσχημάτιστα καλλιεργεί και ενδυναμώνει τις σχέσεις της με τη Μόσχα (και) σε στρατιωτικό επίπεδο.
Κάπως έτσι προέκυψε για την Ουάσιγκτον η ανάγκη αναδίπλωσης των στρατιωτικών της υποδομών σε ασφαλέστερα εδάφη και ξεκίνησε επί ΣΥΡΙΖΑ η διαπραγμάτευση και επί Ν.Δ. η υπογραφή της νέας ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας για τις βάσεις.
Αυτήν ακριβώς τη Συμφωνία ανανεώνει (την Πέμπτη 14 Οκτώβρη) – τυπικά για μια πενταετία, ουσιαστικά όμως επ’ αόριστον – η κυβέρνηση Μητσοτάκη, πουλώντας ταυτόχρονα το παραμύθι ότι με αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ δεσμεύονται να προστατέψουν την ελληνική κυριαρχία.
Στην ουσία της η εν λόγω Συμφωνία προβλέπει ότι οποιοδήποτε σημείο της ελληνικής επικράτειας μπορεί να αξιοποιηθεί ως βάση εφόσον οι ανάγκες (των ΗΠΑ προφανώς) το επιβάλλουν. Προς το παρόν οι αμερικανικές ανάγκες επιβάλλουν τη στρατιωτική τους παρουσία στη Σούδα, το Στεφανοβίκειο, το Λιτόχωρο και την Αλεξανδρούπολη.
Οι ΗΠΑ κάνουν το… παγώνι
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τις επίμονες ελληνικές προσπάθειες για παρασχεθεί μια έμπρακτη αμερικανική δέσμευση προστασίας των ελληνικών νησιών με τη δημιουργία μιας ακόμη αμερικανικής βάσης σε κάποια απ’ αυτά (Σκύρος), οι ΗΠΑ αρνήθηκαν κατηγορηματικά, αποφεύγοντας να μπλέξουν στην ελληνοτουρκική διαμάχη αλλά υιοθετώντας έμμεσα την τουρκική επιχειρηματολογία περί αποστρατιωτικοποίησης.
Συνοψίζοντας τα περί της πενταετούς (επ’ αόριστον στην πραγματικότητα) ανανέωσης της ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας για τις βάσεις, αυτό που θα πρέπει να συγκρατήσει κανείς είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση προσφέρει έδαφος της χώρας για τη δημιουργία στρατιωτικών εγκαταστάσεων των ΗΠΑ που στρέφονται κατά της Ρωσίας, με αντάλλαγμα μια υπόσχεση «προστασίας» η οποία δεν υπάρχει καν στο σώμα της Συμφωνίας αλλά θα διατυπώνεται σε μια επιστολή του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών.
Μερίδιο στη Γαλλία
Οι Αμερικανοί, έχοντας εξασφαλίσει κάθε τι που τους ήταν απαραίτητο από την Ελλάδα και έχοντας την ανάγκη να κατευθύνουν την προσοχή και τους πόρους τους στον Ειρηνικό, άφησαν στη Γαλλία (και ως αντάλλαγμα της οικονομικής ζημιάς που συνεπάγεται για το Παρίσι η ακύρωση του συμβολαίου της προμήθειας γαλλικών υποβρυχίων στην Αυστραλία, η οποία θα εξοπλιστεί με αμερικανικά πυρηνοκίνητα στο πλαίσιο της AUKUS) κάποιο περιθώριο «κέρδους» από το ελληνικό οικόπεδο.
Το γαλλικό κέρδος από την Ελλάδα είναι απτό και αποτιμάται στα δισεκατομμύρια ευρώ που θα εισπράξει η γαλλική πολεμική βιομηχανία για την προμήθεια των φρεγατών Belharra και αεροσκαφών Rafale.
H παραχώρηση σε γαλλικές εταιρείες βασικών εξοπλιστικών προγραμμάτων για την ελληνική πολεμική αεροπορία και το πολεμικό ναυτικό (με την άδεια των ΗΠΑ) είναι ίσως η μόνη θετική εξέλιξη που συνεπάγεται αυτό το πλέγμα των Συμφωνιών, από τη στιγμή που οι καθ’ ύλην αρμόδιοι (στρατιωτικοί) κρίνουν ότι τα εν λόγω όπλα είναι αξιόπιστα και καλύπτουν (παρά την υπονόμευση του εξοπλισμού των φρεγατών με τον υποστρατηγικό πύραυλο scalp naval κατ’ αμερικανική απαίτηση) τις ελληνικές επιχειρησιακές ανάγκες για την οικοδόμηση μιας δύναμης αποτροπής απέναντι στην Τουρκία.
Αυτό που δεν είναι θετικό είναι ότι τα εν λόγω όπλα (φρεγάτες) θα ενταχθούν στον επιχειρησιακό σχεδιασμό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων από το 2025 και έπειτα. Θετική δεν είναι επίσης η καλλιέργεια της ψευδαίσθησης από την ελληνική κυβέρνηση ότι εξ αιτίας της παραχώρησης του εξοπλιστικού συμβολαίου η Γαλλία δεσμεύεται να προστατέψει ελληνική κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα.
Στο περιβόητο Άρθρο 2 της ελληνογαλλικής Συμφωνίας αναφέρεται ρητά ότι «τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».
Εύκολα αντιλαμβάνεται και ο μη ειδικός των διπλωματικών διατυπώσεων τα περιθώρια υπεκφυγών που περιλαμβάνει το εν λόγω άρθρο, το οποίο η ελληνική κυβέρνηση «πούλησε» ως γαλλική δέσμευση για την προστασία της χώρας.
Ενόσω το μελάνι των Συμφωνιών με τις προστάτιδες δυνάμεις ΗΠΑ και Γαλλία είναι νωπό, η Άγκυρα προχώρησε στη δέσμευση για έναν μήνα μιας τεράστιας περιοχής για ασκήσεις έρευνας και διάσωσης καθώς και για επιστημονικές μετρήσεις στο κεντρικό Αιγαίο, παραβιάζοντας ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Ταυτόχρονα, στην ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία, με χάρτη / ανακοίνωση του Γενικού της Επιτελείου, περιγράφει ως ζώνη τουρκικών συμφερόντων μέσα στην οποία (θα) πραγματοποιεί έρευνες μια θαλάσσια περιοχή η οποία αγνοεί την κυπριακή ΑΟΖ καθώς και ελληνικά δικαιώματα σε ΑΟΖ με την επήρεια του Καστελλόριζου, της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης.
Κι όλα αυτά χωρίς οι γαλλοαμερικανοί προστάτες να βγάλουν ούτε ένα (διπλωματικό έστω) κιχ…
