Η Κρήτη μετατρέπεται σε στρατηγικό ενεργειακό κόμβο, ενώ η αιφνίδια είσοδος του τουρκικού ομίλου Koç στα έργα αποθήκευσης ενέργειας προκαλεί ανησυχίες για ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και ασφάλειας
Η Κρήτη δεν είναι πια μια απλή περιφερειακή μονάδα του ελληνικού δικτύου. Το νησί εξελίσσεται ραγδαία σε στρατηγικό ενεργειακό κόμβο, ικανό να μεταφέρει, να αποθηκεύει και να διοχετεύει ρεύμα ανάμεσα σε τρεις ηπείρους.
Η εγκατάσταση των τεχνολογικών υποδομών υπερυψηλής τάσης (HVDC) έχει μετατρέψει το νησί σε σημείο-κλειδί του ευρωπαϊκού ενεργειακού χάρτη, ενώ η επικείμενη έναρξη του διασυνδετήριου καλωδίου προς Κύπρο και Ισραήλ αναμένεται να του δώσει διεθνή βαρύτητα πρωτοφανή για ελληνική περιφέρεια.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο, δεν είναι μόνο τεχνικό ή οικονομικό.
Είναι γεωπολιτικό – και πλέον, καθαρά εθνικό.
Το ενεργειακό στοίχημα της επόμενης δεκαετίας
Η μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει επιταχυνθεί. Τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά έργα στην Κρήτη ξεπερνούν ήδη τα 2 GW σε προγραμματισμένη ισχύ, όμως χωρίς συστήματα αποθήκευσης, η ενέργεια αυτή μένει αναξιοποίητη.
Οι διακοπές παραγωγής, οι αρνητικές τιμές στην αγορά και η πίεση στο δίκτυο αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως σταθμούς αποθήκευσης — με μπαταρίες μεγάλης διάρκειας, πλήρως αυτόνομους και συμβατούς με τις νέες ευρωπαϊκές προδιαγραφές.
Και κάπου εδώ αρχίζει η πραγματική ιστορία.
Ο ξαφνικός παίκτης: ο όμιλος Koç
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, χωρίς καμία δημοσιότητα, ο τουρκικός βιομηχανικός κολοσσός Koç Holding απέκτησε σημαντικά ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία στην Κρήτη.
Με εξαγορές εταιρειών που κατείχαν άδειες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, ο όμιλος πέρασε σιωπηλά σε πλεονεκτική θέση ενόψει των επόμενων προκηρύξεων του ΥΠΕΝ.
Οι διαθέσιμες πληροφορίες αναφέρουν ότι προετοιμάζεται για αιτήσεις συνολικής ισχύος άνω των 160 MW και χωρητικότητας 700 MWh — ποσοστό που αντιστοιχεί σε σχεδόν ολόκληρη τη διαθέσιμη “ενεργειακή χωρητικότητα” της Κρήτης.
Αν εγκριθεί αυτό το πακέτο, ο Koç θα αποκτήσει έλεγχο στην αποθήκευση και ροή ηλεκτρικής ενέργειας ενός νησιού που συνδέεται απευθείας με την ηπειρωτική Ελλάδα, την Κύπρο και –έμμεσα– την Ιερουσαλήμ.
Όταν η ενέργεια γίνεται πολιτικό όπλο
Το ενδιαφέρον ενός τουρκικού ομίλου για υποδομές σε ελληνικό έδαφος δεν είναι κάτι νέο. Όμως η συγκυρία το κάνει ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχει θέσει ως στρατηγική προτεραιότητα την απεξάρτηση από ενεργειακούς κινδύνους και εξωτερικές επιρροές.
Η Κρήτη, με τη σύνδεσή της στα έργα ευρωπαϊκής σημασίας και την εμπλοκή εταιρειών όπως η NEXANS, έχει αποκτήσει ρόλο γεωενεργειακής πύλης της ΕΕ.
Η πιθανότητα να ελέγχονται κρίσιμες υποδομές αποθήκευσης από εταιρεία που συνδέεται με την τουρκική βιομηχανία θέτει εύλογα ερωτήματα ασφάλειας:
ποιος θα έχει πρόσβαση στα δεδομένα λειτουργίας; ποιος θα ρυθμίζει τη ροή ενέργειας; ποιος θα μπορεί, αν χρειαστεί, να επιβραδύνει ή να επιταχύνει το σύστημα;
Οι απαντήσεις δεν είναι τεχνικές – είναι πολιτικές.
Η Κρήτη ως κόμβος, η Ελλάδα ως τεστ αξιοπιστίας
Η Κρήτη, χωρίς να το επιδιώξει, έγινε ο καθρέφτης της ενεργειακής πολιτικής της χώρας: από το αν θα διασφαλίσει την κυριαρχία των υποδομών της, θα κριθεί και το κατά πόσο η Ελλάδα είναι αξιόπιστος ενεργειακός εταίρος της Ευρώπης.
Ο έλεγχος της αποθήκευσης είναι η νέα ισχύς – εκεί όπου παίζεται το επόμενο μεγάλο παιχνίδι εξάρτησης.
Η εμπλοκή του Koç δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί απλώς ως επενδυτική ευκαιρία. Είναι μια σαφής πρόκληση κυριαρχίας μέσα σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον που ήδη ανησυχεί για την τουρκική διείσδυση σε κρίσιμες υποδομές των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Αθήνα καλείται να αποφασίσει αν θα διατηρήσει τον έλεγχο των ενεργειακών της “νεύρων” ή αν θα τους παραχωρήσει σε ξένους παίκτες που, σε μια κρίση, θα μπορούν να κρατήσουν τον διακόπτη.
Η ενεργειακή κυριαρχία ως εθνική προτεραιότητα
Η συζήτηση για την αποθήκευση ενέργειας στην Κρήτη δεν είναι πλέον τεχνικό κεφάλαιο· είναι ζήτημα εθνικής στρατηγικής.
Η Ελλάδα, με την υπογραφή της πάνω στο ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο, δεν μπορεί να αγνοεί ποιος αποκτά πρόσβαση σε κόμβους με τόσο κρίσιμη σημασία.
Η παρουσία του Koç, η σιωπή των εμπλεκομένων και η απουσία δημόσιας ενημέρωσης συνθέτουν μια εικόνα που χρειάζεται άμεση διαφάνεια και πολιτικό φως.
Η Ευρώπη μπορεί να επενδύει δισεκατομμύρια στην ασφάλεια των ροών της ΝΑ Μεσογείου – αλλά χωρίς εθνική εποπτεία, καμία “ενεργειακή ανεξαρτησία” δεν είναι πραγματική.
Το θέμα αυτό μόλις άνοιξε. Και η Κρήτη, για ακόμη μια φορά, βρίσκεται στην αιχμή των εξελίξεων.
