Οι δηλώσεις της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τη σοβαρότητα, την επάρκεια και την ευθύνη όσων χαράσσουν την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική
Γράφει ο Φίλιππος Καραμανώφ
Η πρόσφατη τοποθέτηση της Κάγια Κάλας, σύμφωνα με την οποία «κανείς δεν επιτέθηκε στη Ρωσία τα τελευταία 100 χρόνια», συνιστά μια από τις πιο εντυπωσιακές διαστρεβλώσεις της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας. Η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, η μαζική εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση, οι μάχες στο Κίεβο, η πολιορκία της Μόσχας, ολόκληρη η Ανατολική Εκστρατεία του Χίτλερ — όλα εξαφανίζονται μέσα σε μία φράση. Δεν πρόκειται για απλό σφάλμα. Ούτε πρόκειται απλώς για επικίνδυνη αγνοία, μιας και η Κάγια Κάλας ανήκει σε εκείνο τον κύκλο των πολιτικών και γραφειοκρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προέρχονται από οικογένειες που είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί και τον Χίτλερ!
Όταν ένας κορυφαίος ευρωπαϊκός αξιωματούχος παραποιεί γεγονότα που διδάσκονται στα σχολεία, το ζήτημα παύει να είναι προσωπικό και γίνεται θεσμικό. Η ΕΕ βασίζει την ύπαρξή της σε μια ιστορική συνείδηση που προέκυψε ακριβώς από τα γεγονότα που η Κάλας φαίνεται πως θέλει να εξαφανίσει από τη συλλογική μνήμη. Η θυσία της Σοβιετικής Ένωσης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο —με δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς— δεν αποτελεί λεπτομέρεια. Αποτελεί καθοριστική πτυχή της ήττας του ναζισμού και θεμέλιο της μεταπολεμικής Ευρώπης.
Το γεγονός ότι οι δηλώσεις της συνέπεσαν με μια περίοδο κλιμακούμενης έντασης με τη Ρωσία, δημιουργεί την εντύπωση πως η ιστορία εργαλειοποιείται για να στηριχθούν πολιτικές γραμμές. Αυτό είναι εξίσου προβληματικό. Η ιστορική μνήμη δεν είναι μηχανισμός επικοινωνιακής διαχείρισης. Η παραμόρφωσή της βλάπτει τη δημόσια συζήτηση, απομακρύνει κράτη και λαούς, και υπονομεύει την ίδια την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ρωσική αντίδραση ήταν αναμενόμενη: όταν η Μόσχα βλέπει ευρωπαίους αξιωματούχους να αγνοούν τον ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στον πόλεμο, ερμηνεύει τέτοιες δηλώσεις ως προσπάθεια υποβάθμισης της ιστορικής της συμβολής. Αυτό ενισχύει την αίσθηση αποξένωσης και τροφοδοτεί την πεποίθηση ότι η Δύση δεν αντιμετωπίζει τη Ρωσία με στοιχειώδη κατανόηση της ιστορικής πραγματικότητας.
Σε μια εποχή όπου η Ευρώπη χρειάζεται νηφαλιότητα, σοβαρότητα και ιστορική αυτογνωσία, οι τοποθετήσεις της Κάγιας Κάλας και άλλων απογόνων ή επιγόνων των ναζί δείχνουν το αντίθετο. Και το πιο ανησυχητικό δεν είναι ότι έκανε λάθος· είναι ότι το λάθος της αποκαλύπτει σε ποια σημεία μπορεί να οδηγηθούν οι Ευρωπαίοι υποστηρικτές του ναζιστικού διεφθαρμένου καθεστώτος της Ουκρανίας.
