Το αυστηρό χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης, οι εξαιρέσεις στις συμβάσεις και το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο για χρηματοδότηση της Ουκρανίας με δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια
Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε σε συμφωνία που σφραγίζει οριστικά την πρόθεσή της να τερματίσει κάθε εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου έως το τέλος του 2027, μια κίνηση που αλλάζει τα ενεργειακά δεδομένα της ηπείρου. Η συμφωνία επιτεύχθηκε στις Βρυξέλλες ανάμεσα στους αντιπροσώπους των 27 κρατών–μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επιβεβαιώνοντας μια πορεία που ξεκίνησε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η απόφαση καλύπτει τόσο το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ) όσο και το αέριο αγωγών, με αυστηρές ημερομηνίες εφαρμογής και διακριτή μεταχείριση ανάλογα με το είδος και τη διάρκεια των συμβάσεων.
Συμβάσεις και χρονοδιαγράμματα: Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο
Η συμφωνία καθορίζει συγκεκριμένα στάδια απαγόρευσης:
Για βραχυπρόθεσμες συμβάσεις πριν από την 17η Ιουνίου 2025:
- 25 Απριλίου 2026: διακοπή εισαγωγών ΥΦΑ
- 17 Ιουνίου 2026: διακοπή εισαγωγών αερίου αγωγών
Για μακροπρόθεσμες συμβάσεις:
- 1 Ιανουαρίου 2027: απαγόρευση εισαγωγών ΥΦΑ
- 30 Σεπτεμβρίου 2027, με δυνατότητα μετάθεσης έως 1 Νοεμβρίου 2027: απαγόρευση εισαγωγών αερίου αγωγών, υπό την προϋπόθεση επίτευξης των στόχων αποθεμάτων
Πρόκειται για την πιο σαφή και δεσμευτική ενεργειακή απόφαση που έχει λάβει η ΕΕ από την έναρξη του πολέμου, με στόχο την πλήρη ενεργειακή απεξάρτηση από τη Μόσχα.
Η εξάρτηση μειώνεται, αλλά όχι συμμετρικά σε όλα τα κράτη–μέλη
Ως τον Οκτώβριο, η Ρωσία παρέμενε προέλευση περίπου 12% των εισαγωγών αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης — πολύ χαμηλότερα από το 45% που αντιστοιχούσε στην προπολεμική περίοδο. Ωστόσο, ορισμένα κράτη–μέλη, όπως Ουγγαρία, Γαλλία και Βέλγιο, εξακολουθούν να προμηθεύονται ρωσικό αέριο, γεγονός που καθιστά τις επόμενες μεταβάσεις δύσκολες αλλά αναγκαίες. Η νέα συμφωνία υποχρεώνει όλα τα μέλη να συνταχθούν με το κοινό χρονοδιάγραμμα, ανεξάρτητα από τις διμερείς τους ρυθμίσεις.
Η πρόταση για τη χρήση των δεσμευμένων ρωσικών πόρων
Την ίδια ώρα, οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να καταθέσουν επίσημη πρόταση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας με ρωσικά δεσμευμένα κεφάλαια, σύμφωνα με τέσσερις πηγές του Reuters. Η πρόταση της Κομισιόν περιλαμβάνει:
- πλήρη αξιοποίηση των πόρων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που βρίσκονται δεσμευμένοι στην Ευρώπη,
- ενδεχόμενο έκδοσης κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού,
- ή έναν συνδυασμό των δύο.
Η προηγούμενη ευρωπαϊκή δέσμη συμφωνιών δεν κατάφερε να εγκρίνει τη χρήση των περίπου 140 δισ. ευρώ ρωσικών πόρων, κυρίως λόγω των νομικών ενστάσεων του Βελγίου, όπου βρίσκεται και η κρίσιμη υποδομή Euroclear, όπου έχει παγώσει η πλειονότητα των κεφαλαίων.
Πώς θα αποπληρωθεί το δάνειο — το σενάριο των επανορθώσεων
Με βάση την πρόταση που αναμένεται να εγκριθεί, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο στην περίπτωση που η Ρωσία καταβάλει επανορθώσεις για τις ζημιές του πολέμου. Μια τέτοια πρόβλεψη απομακρύνει το οικονομικό βάρος από τους Ευρωπαίους φορολογουμένους, μεταφέροντας το στη Μόσχα, εφόσον υπάρξει πολιτική λύση ή διεθνής ρύθμιση στο μέλλον.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν σχολίασε την ουσία της πρότασης, περιοριζόμενος να αναφέρει ότι το σώμα «θα εξετάσει επιλογές» για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.
