Του Martin Wolf
Έχουμε προχωρήσει σε μια εποχή παγκόσμιου ανταγωνισμού που μετριάζεται από την ανάγκη συνεργασίας και τον φόβο του πολέμου. Οι βασικοί πρωταγωνιστές είναι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους από τη μια πλευρά, και η Κίνα και η Ρωσία από την άλλη. Ωστόσο ο υπόλοιπος κόσμος έχει και αυτός σημασία. Περιλαμβάνει τα δυο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού και έναν αριθμό ανερχόμενων δυνάμεων, κυρίως την Ινδία, που τώρα είναι η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου.
Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας είναι ξεκάθαρα κεντρικής σημασίας. Ευτυχώς, η κυβέρνηση προσπαθεί να μειώσει τις εντάσεις, προσφάτως με επισκέψεις του υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν και της υπουργού Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν στο Πεκίνο.
Ο σκοπός της Γέλεν, όπως δήλωσε, ήταν «να εδραιώσει και να εμβαθύνει σχέσεις» με τη νέα οικονομική ηγεσία στο Πεκίνο. Τόνισε πως αυτό αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας να σταθεροποιηθεί η σχέση, να μειωθούν οι κίνδυνοι παρεξηγήσεων και να εξεταστούν τομείς συνεργασίας. Πρόσθεσε πως «υπάρχει μια σημαντική διάκριση μεταξύ της αποσύνδεσης, από τη μια πλευρά, και από την άλλη πλευρά της διαφοροποίησης κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού ή της λήψης στοχευμένων μέτρων εθνικής ασφάλειας. Γνωρίζουμε πως η αποσύνδεση των δυο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου θα ήταν καταστροφική και για τις δυο χώρες και θα αποσταθεροποιούσε τον κόσμο. Και θα ήταν ουσιαστικά αδύνατον να επιχειρηθεί».
Θα πρέπει να επικροτήσουμε αυτή την προσπάθεια για την αποσαφήνιση των στόχων, τη βελτίωση της διαφάνειας και την εμβάθυνση των σχέσεων. Δεν πρέπει να σκοντάψουμε σε εχθροπραξίες με την Κίνα, όπως κάναμε με τη Ρωσία. Ακόμα καλύτερα, πρέπει να κάνουμε αυτή τη σχέση να λειτουργήσει προς το συμφέρον του κόσμου. Ωστόσο, οι ανησυχίες της Δύσης δεν πρέπει να περιορίζονται στις σχέσεις με την Κίνα. Οι καλύτερες σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο έχουν επίσης σημασία. Αυτό απαιτεί από τη Δύση να αναγνωρίσει τα δικά της «δυο μέτρα και δυο σταθμά» και την υποκρισία της.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν μια τρομερή παραβίαση θεμελιωδών ηθικών και νομικών αρχών. Πολλοί στις αναπτυσσόμενες χώρες το αναγνωρίζουν επίσης αυτό. Αλλά θυμούνται, επίσης, τη μακρά ιστορία των δυτικών χωρών ως ιμπεριαλιστών και εισβολέων. Ούτε παραλείπουν να συνειδητοποιήσουν ότι νοιαζόμαστε πολύ περισσότερο για τους συμπατριώτες μας παρά για τους άλλους. Πολύ συχνά, έχουμε δει σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου. Πολύ συχνά, θεωρήσαμε ότι αυτές οι αδικίες δεν μας αφορούν. Πολλοί αισθάνονται ότι η Ουκρανία δεν τους αφορά.
Στη συνέχεια, υπάρχει το εμπόριο. Σε μια σημαντική ομιλία που εκφώνησε τον Απρίλιο, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν, απέρριψε την εμπορική τάξη που η χώρα του χρειάστηκε δεκαετίες για να οικοδομήσει. Πιο πρόσφατα, η εμπορική αντιπρόσωπος των ΗΠΑ Κάθριν Τάι την έθαψε. Η ομιλία της εγείρει πολλά ζητήματα. Ωστόσο, αυτό που δεν μπορεί να αγνοηθεί είναι το ίδιο το γεγονός της αναδίπλωσης.
Πολλοί στις αναπτυσσόμενες χώρες πίστεψαν στο δόγμα του εμπορικού ανοίγματος. Πολλές από αυτές ευημερούσαν ως αποτέλεσμα. Τώρα φοβούνται ότι θα μείνουν ξεκρέμαστες.
Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα είναι η διεθνής βοήθεια. Οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν πληγεί από μια σειρά σοκ για τα οποία δεν ευθύνονται: την Covid, την επακόλουθη απότομη αύξηση του πληθωρισμού, την εισβολή στην Ουκρανία, το άλμα στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων και στη συνέχεια τα υψηλότερα επιτόκια. Η βοήθεια που έλαβαν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής των σοκ ήταν κατάφωρα ανεπαρκής. Η κληρονομιά της Covid για τους νέους ανθρώπους, μαζί με το χρέος, μπορεί να δημιουργήσει ακόμη και χαμένες δεκαετίες.
Αυτό το ζήτημα της αναπτυξιακής βοήθειας συνδέεται με την πρόκληση του κλίματος. Όπως γνωρίζουν όλοι στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο λόγος που το κλιματικό πρόβλημα είναι πλέον επείγον είναι οι ιστορικές εκπομπές των χωρών υψηλού εισοδήματος. Οι τελευταίες μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν την ατμόσφαιρα ως καταβόθρα, ενώ οι σημερινές αναπτυσσόμενες χώρες δεν μπορούν. Έτσι, σήμερα τους λέμε ότι πρέπει να ξεκινήσουν μια πολύ διαφορετική αναπτυξιακή πορεία από τη δική μας.
Περιττό να πούμε ότι αυτό είναι αρκετά εξοργιστικό. Παρ’ όλα αυτά, οι εκπομπές πρέπει τώρα να μειωθούν δραστικά. Αυτό απαιτεί μια παγκόσμια προσπάθεια, μεταξύ άλλων και σε πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες. Έχουμε σημειώσει πρόοδο σε αυτό το έργο, στην πραγματικότητα και όχι ρητορικά; Η απάντηση είναι «όχι». Οι εκπομπές δεν έχουν μειωθεί καθόλου.
Για να μειωθούν γρήγορα οι εκπομπές, ενώ οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες εξακολουθούν να προσφέρουν την ευημερία που απαιτεί ο πληθυσμός τους, πρέπει να υπάρξει μια τεράστια ροή πόρων προς αυτές, όχι μόνο για τη χρηματοδότηση του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της απαραίτητης προσαρμογής στις υψηλότερες θερμοκρασίες. Το 2021, οι καθαρές μεταφορές από επίσημα δάνεια προς τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες ήταν μόλις 38 δισ. δολάρια. Οι επιχορηγήσεις ήταν μεγαλύτερες, αλλά πιο στενά εστιασμένες.
Αυτό δεν είναι ούτε κατά διάνοια αρκετό. Πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη βοήθεια, ελάφρυνση του χρέους, στήριξη των επενδύσεων που σχετίζονται με το κλίμα και νέοι μηχανισμοί για τη δημιουργία των απαιτούμενων πόρων, όπως η πρόταση να αποζημιώνουν οι χώρες με εκπομπές άνω του μέσου όρου ανά κάτοικο τις χώρες με εκπομπές κάτω του μέσου όρου. Οι αυξήσεις κεφαλαίου για τις πολυμερείς τράπεζες είναι επίσης ζωτικής σημασίας.
Οι δημοκρατίες υψηλού εισοδήματος αποτυγχάνουν να προσφέρουν επαρκή βοήθεια σε αυτό το μακροπρόθεσμο έργο, όπως ακριβώς έκαναν και στην Covid. Στην περίπτωση του κλίματος, η αποτυχία έγκειται στο να συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη μας για τη διαχείριση ενός προβλήματος που δεν δημιούργησαν οι φτωχοί του κόσμου. Αυτό φαίνεται άδικο, απλώς και μόνο επειδή προφανώς είναι.
Βρισκόμαστε σε έναν ανταγωνισμό συστημάτων. Ελπίζω ότι η δημοκρατία και η ατομική ελευθερία θα νικήσουν τελικά. Μακροπρόθεσμα, έχουν πολλές πιθανότητες να το κάνουν. Ωστόσο, πρέπει επίσης να θυμόμαστε τις απειλές που αντιμετωπίζουμε τώρα για την ειρήνη, την ευημερία και τον πλανήτη.
Η αντιμετώπισή τους θα απαιτήσει βαθιά δέσμευση με την Κίνα. Αλλά αν η Δύση θέλει να έχει την επιρροή που ελπίζει, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι οι αξιώσεις της για ηθική ανωτερότητα δεν είναι αδιαμφισβήτητες.
Πολλοί στον κόσμο μας θεωρούν τις δυτικές δυνάμεις εγωιστικές, αυτάρεσκες και υποκριτικές. Δεν έχουν εντελώς άδικο. Πρέπει να τα πάμε πολύ καλύτερα.
