Του Βασίλη Γαλούπη
Τον Σεπτέμβριο του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε λάβει 35,4% στις βουλευτικές εκλογές. Στην αμέσως επόμενη κάλπη που στήθηκε στη χώρα, για τις ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου του 2019, το κόμμα του Τσίπρα είχε μια τεράστια πτώση 11,7 μονάδων, καταρρέοντας στο 23,8%. Προκλήθηκαν πολιτικός σεισμός και ισχυροί τριγμοί στην Κουμουνδούρου, με τη Ν.Δ. να κερδίζει την εξουσία θριαμβευτικά στις βουλευτικές ενάμιση μήνα μετά.
Η βαριά φθορά για τον ΣΥΡΙΖΑ προερχόταν τότε από μια συμπληρωμένη τετραετή διακυβέρνηση. Τώρα, η Ν.Δ. έχασε ακόμα περισσότερο, αλλά μόλις σε έναν χρόνο μετά την εκλογή της. Από το 40,5% του Ιουνίου 2023 μέχρι το 28,3% της περασμένης Κυριακής, η απόσταση είναι 12,2 μονάδες!
Συγκριτικά, το πλήγμα για την τωρινή κυβέρνηση είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο του Τσίπρα στις ευρωεκλογές του 2019. Ομως, σήμερα ο Μητσοτάκης πιέζεται λιγότερο ακόμα και συγκριτικά με την αντιπολίτευση, διότι ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ είναι που δείχνουν να μπαίνουν σε νέο κύκλο εσωστρέφειας. Ακριβώς επειδή δεν υπάρχει κανένα κόμμα ικανό να καρπωθεί την ξεκάθαρη δυσφορία των ψηφοφόρων προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Εφόσον συνέβαινε κάτι τέτοιο, τότε, ύστερα από μια τόσο συντριπτική καθίζηση σε μόλις έναν χρόνο από την επανεκλογή του, θα ήταν αναπόφευκτη για τον πρωθυπουργό η πρόωρη προσφυγή στην κάλπη. Τώρα δεν του το ζητά κανένας.
Το 2019 το πρόβλημα για τους ψηφοφόρους ήταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, κι έτσι ενίσχυαν τη Ν.Δ., ώστε να πάρει αυτή τα ηνία. Σήμερα, το πρόβλημα είναι η αντιπολίτευση, που δεν μπορεί να προσελκύσει «κουκιά» για να αντικαταστήσει, ούτε έστω να στριμώξει στην πράξη, την κυβέρνηση Μητσοτάκη, μετά την εκκωφαντική απώλεια 12,2 μονάδων σε λιγότερο από 12 μήνες! Είναι από τα παράδοξα που συμβαίνουν, έστω και συγκυριακά.
Από την ανάλυση των ποιοτικών στοιχείων μπορούμε να γίνουμε σοφότεροι για τους λόγους της εικόνας κατάρρευσης της Ν.Δ., αλλά και την άφλογη προοπτική εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ.
Ενα βασικό πλήγμα, με χειροπιαστούς δείκτες, έρχεται για τη Ν.Δ. από τη φοροεπίθεση στους ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι αποδεικνύονται οι πλέον ισχυροί ρυθμιστές των τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων. Η αυτοκτονική δήλωση Κατρούγκαλου πέρυσι «έστειλε» τους ελεύθερους επαγγελματίες μαζικά στην αγκαλιά του Κυριάκου Μητσοτάκη και στα «τάρταρα» τον ΣΥΡΙΖΑ. Τώρα, με το επίσης αυτοκτονικό νομοσχέδιο Χατζηδάκη του περασμένου Νοεμβρίου, έτρεξαν ξανά μακριά από τη Ν.Δ. κι έδωσαν είτε τιμωρητική ψήφο είτε έμμεσο μήνυμα μέσω αποχής.
Οι 750.000 ελεύθεροι επαγγελματίες είναι από τους πλέον ενεργούς και δραστήριους εργαζομένους. Γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις δυνατότητες της πραγματικής αγοράς, την εργασιακή κινητικότητα και τις οικονομικές διακυμάνσεις, σχεδόν σίγουρα καλύτερα από πολλούς υπουργούς κάθε κυβέρνησης. Οι οικογένειές τους επηρεάζονται άμεσα από τέτοιες φοροεπιδρομές, κατά συνέπεια η δυναμική της ψήφου ενός δυσαρεστημένου ελεύθερου επαγγελματία λειτουργεί πολλαπλασιαστικά.
Στην αγωνία της η κυβέρνηση να γεμίσει τα άδεια ταμεία από τις σπατάλες που έχει κάνει, ειδικά με τα δισεκατομμύρια των απευθείας αναθέσεων, θεώρησε εκ των προτέρων «κλέφτες» όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους τιμώρησε με οριζόντια «τυφλή» φορολόγηση. Κι αυτοί, από την πλευρά τους, απάντησαν με τη δική τους «τιμωρία», της ψήφου.
Το «πλήρωσαν» στην κάλπη όσοι ψήφισαν τους ομόφυλους γάμους
Ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών κόστισε σε όλα τα κόμματα που τάχθηκαν υπέρ του, έστω κι αν είχαν διαρροές βουλευτών τους ή αποχές στη διάρκεια της ψηφοφορίας τον Φεβρουάριο. Σ’ αυτό το ζήτημα οι ψηφοφόροι δεν ψήφισαν χαλαρά, αλλά με σκληρή στάση απέναντι στην κυβέρνηση και στους άλλους υποστηρικτές του νομοσχεδίου.
Ολα τα κόμματα που ψήφισαν υπέρ μέτρησαν σημαντικές απώλειες στις ευρωεκλογές, ενώ, αντίθετα, όσα βρέθηκαν στην απέναντι πλευρά είχαν αξιοσημείωτα κέρδη. Ειδικά Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, που συμπρωταγωνίστησαν για να περάσει το νομοσχέδιο, στο οποίο αντιδρούσε η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, είχαν και τις περισσότερες συνέπειες στην κάλπη.
Υπέρ του γάμου ομοφύλων είχαν ταχθεί τον Φεβρουάριο οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες της Νέας Δημοκρατίας, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Αριστεράς και της Πλεύσης Ελευθερίας. Στις εκλογές του Ιουνίου 2023 η Ν.Δ. είχε λάβει 40,5% και τώρα 28,3%. Ο ΣΥΡΙΖΑ 17,8% και την Κυριακή 14,9%. Το ΠΑΣΟΚ από 11,8% βρέθηκε στο 12,8%, μια αμελητέα διαφορά που, βάσει συνθηκών, θεωρείται περισσότερο στασιμότητα παρά άνοδος, γι’ αυτό και υπάρχει μεγάλη εσωκομματική αναταραχή. Η Νέα Αριστερά συγκέντρωσε το απαξιωτικό 2,4% και βρέθηκε στο περιθώριο με το «καλημέρα». Και η Πλεύση Ελευθερίας, που φαινόταν ότι έχει ανοδική πορεία, έμεινε τελικά στα ίδια, από 3,17% στο 3,4%.
Το νομοσχέδιο για τον γάμο καταψήφισαν ΚΚΕ, Σπαρτιάτες, Ελληνική Λύση και ΝΙΚΗ. Το ΚΚΕ από 7,6% πέρυσι ανέβηκε στο 9,3%. Οι Σπαρτιάτες αποκλείστηκαν από τις ευρωεκλογές. Η Ελληνική Λύση από 4,4% πήγε στο 9,3%, υπερδιπλασιάζοντας τα ποσοστά της. Η ΝΙΚΗ από 3,7% «τσίμπησε» στο 4,4%. Επίσης, η Λατινοπούλου, που τάχθηκε ξεκάθαρα κατά του γάμου ομοφύλων, από 0,5% που είχε πέρυσι, εκτινάχθηκε φέτος σε πάνω από 3% και ήταν η έκπληξη των ελληνικών ευρωεκλογών.
Τις συνέπειες τόσο από το φορολογικό νομοσχέδιο για τους ελεύθερους επαγγελματίες όσο και από το νομοσχέδιο για τον γάμο ομοφύλων κόντρα στα «θέλω» της ελληνικής κοινωνίας υπερτόνισαν και κορυφαία κυβερνητικά στελέχη μετά το αποτέλεσμα της κάλπης.
Η απώλεια ψήφων αποδεικνύει περίτρανα το μέγεθος της «γαλάζιας» συντριβής – Η Β. Ελλάδα τιμώρησε σκληρά την επιτελική κυβέρνηση
Η μεγαλύτερη δοκιμασία για τον Κυριάκο Μητσοτάκη ήταν στη βόρεια Ελλάδα, όπου μετράει θηριώδεις απώλειες. Μια σύγκριση των εκλογικών αποτελεσμάτων του Ιουνίου 2023 και των φετινών ευρωεκλογών αποδεικνύει το μέγεθος μιας πραγματικής συντριβής. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξαφανίστηκε στη βόρεια Ελλάδα μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και η Ν.Δ. του Μητσοτάκη με τα διπλά παιχνίδια της βρίσκεται πλέον στον ίδιο δρόμο, όπως φαίνεται. Ενδεικτικά:
Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: 24,3% (ευρωεκλογές) – 35,3% (2023)
Β’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: 27,1% (ευρωεκλογές) – 40,1% (2023)
ΔΡΑΜΑ: 26,3% (ευρωεκλογές) – 39% (2023)
ΗΜΑΘΙΑ: 25,4% (ευρωεκλογές) – 39% (2023)
ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ: 26,4% (ευρωεκλογές) – 39,5% (2023)
ΠΕΛΛΑ: 27,6% (ευρωεκλογές) – 39% (2023)
ΚΑΒΑΛΑ: 27,2% (ευρωεκλογές) – 43% (2023)
ΚΙΛΚΙΣ: 28,1% (ευρωεκλογές) – 40% (2023)
ΣΕΡΡΕΣ: 30,9% (ευρωεκλογές) – 45,6% (2023)
ΠΙΕΡΙΑ: 25,9% (ευρωεκλογές) – 38,8% (2023)
Ο μεγάλος κερδισμένος στη βόρεια Ελλάδα ήταν ο Βελόπουλος, που κατάφερε να αναρριχηθεί στη 2η θέση σε 6 περιφέρειες, υπερδιπλασιάζοντας τα ποσοστά του σε σχέση με τον Ιούνιο 2023. Ενδεικτικά, στην Α’ Θεσσαλονίκης πήρε 13,7% (3ος, πέρυσι ήταν 5ος με 8%), στη Β’ Θεσσαλονίκης ανέβηκε 2ος στο 15,8% (πέρυσι 8%), στη Δράμα συγκέντρωσε 15,6% (από 6,8%), στην Ημαθία έφτασε το 18,4% (από 8,2%), στο Κιλκίς πήρε 16,5% (από 7%). Είναι φανερό ότι οι Βορειοελλαδίτες δεν τιμωρούν απλά τον Μητσοτάκη, αλλά στρέφουν τις ψήφους τους εκεί που γνωρίζουν ότι θα του δημιουργήσουν και τον μεγαλύτερο πολιτικό πονοκέφαλο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σ’ ένα από τα πλέον παραδοσιακά κάστρα της Ν.Δ., στις Σέρρες, η Ν.Δ. μέτρησε μια πτώση-βόμβα μεγέθους 15% σε σχέση με τις περσινές εκλογές, πληρώνοντας ξεκάθαρα την απροκάλυπτη στήριξη από τον πρωθυπουργό στον Κώστα Αχιλλέα Καραμανλή, έναν εκ των θεωρούμενων βασικών υπεύθυνων για την τραγωδία των Τεμπών. Ειδικά αυτή η πτώση αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά πλήγματα για την κυβέρνηση στις ευρωεκλογές, με πολλαπλά μηνύματα προς το Μαξίμου για τον τρόπο που διαχειρίζεται το πολύνεκρο δυστύχημα και την εχθρική συμπεριφορά προς τους συγγενείς των θυμάτων.
Σε σύγκριση με τους θριάμβους «γαλάζιων» δημάρχων στις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου, υπάρχουν κι ακόμα ηχηρότερα χαστούκια. Στον Δήμο Πέλλας ο εκλεκτός της Ν.Δ. Ευστάθιος Φουντουκίδης πήρε ποσοστό 56%. Στις ευρωεκλογές η Ν.Δ. στον συγκεκριμένο δήμο έλαβε μόνο 27,9%. Στον Δήμο Πυλαίας – Χορτιάτη ο Ιγνάτιος Καϊτεζίδης κέρδισε το 60,7% των ψήφων από την πρώτη Κυριακή. Η Ν.Δ. την περασμένη Κυριακή πήρε 30%. Στον Δήμο Αμπελοκήπων – Μενεμένης ο Λάζαρος Κυρίζογλου εξελέγη με το αστρονομικό 81,8% από την πρώτη Κυριακή, ενώ στις ευρωεκλογές η Ν.Δ. κατεδαφίστηκε στο 21,2%.
Τεράστια πληγή η αποχή-ρεκόρ
Οι δείκτες είναι αμείλικτοι. Στις ευρωεκλογές της περασμένης Κυριακής οι ελεύθεροι επαγγελματίες ψήφισαν Ν.Δ. σε ποσοστό μόλις 28,2%. Το αντίστοιχο ποσοστό της κυβέρνησης στις βουλευτικές εκλογές του Μάιου 2023 ήταν 54,8%!
Δηλαδή, ο Μητσοτάκης έχασε πλέον τους μισούς ελεύθερους επαγγελματίες που τον είχαν ψηφίσει. Αν συνυπολογίσει κανείς και την αύξηση της αποχής, το ποσοστό απωλειών είναι ακόμα υψηλότερο συγκριτικά με μόνο έναν χρόνο πριν. Κι αυτή η πληγή της κυβέρνησης με τους ελεύθερους επαγγελματίες είναι δύσκολο να κλείσει, αφού ο πρωθυπουργός δήλωσε ακόμη και μετά το χαστούκι της περασμένης Κυριακής πως δεν σκοπεύει να κάνει θεαματικές αλλαγές στον πυρήνα του νομοσχεδίου.
Βάσει και των ποσοστών αποχής του 2023, τη Ν.Δ. υπολογίζεται ότι είχαν ψηφίσει πέρυσι πάνω από 250.000 ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ πρέπει να συνεκτιμηθεί περαιτέρω και ο αριθμός των μελών της οικογένειάς τους που αυτοί επηρεάζουν. Τώρα, με τα αυξημένα ποσοστά αποχής, οι ελεύθεροι επαγγελματίες που πήγαν να ψηφίσουν ξανά Ν.Δ. δεν ξεπέρασαν τους 120.000.
Στους ελεύθερους επαγγελματίες πέρυσι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κατεδαφιστεί στο 13,3%, ενώ το ΠΑΣΟΚ ήταν στο 8,7%, το ΚΚΕ στο 6,1% και η Ελληνική Λύση στο 3,7%. Ολα τα άλλα κόμματα ανέβηκαν, εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ, που ακόμα θεωρείται αναξιόπιστος έπειτα από τα περσινά. Ετσι, ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε κι άλλο στο 11,2%, ενώ το ΠΑΣΟΚ (11,6%), η Ελληνική Λύση (9,7%%) και το ΚΚΕ (7,3%) ανέβηκαν. Το κόμμα του Βελόπουλου, μάλιστα, τριπλασίασε την πρόσβασή του στον κρίσιμο κλάδο των ελεύθερων επαγγελματιών. Σχεδόν ο ένας στους δέκα πλέον ψηφίζει Ελληνική Λύση.
Η νεολαία αλλάζει στρατόπεδο, οι γυναίκες «αδειάζουν» τον Κυριάκο
Στις περσινές εκλογές σημειώθηκε μια σημαντική ανατροπή. Η Ν.Δ. βρέθηκε να κερδίζει τους νέους από τον ΣΥΡΙΖΑ. Το 2023 οι ψηφοφόροι ηλικίας 17-24 ετών επέλεξαν σε ποσοστό 32,5% τον Μητσοτάκη και μόνο το 22,7% τον Τσίπρα, κάτι ασυνήθιστο μετά την
άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ από τις αρχές της δεκαετίας του 2010.
Την περασμένη Κυριακή αυτή η κατάσταση άλλαξε, κυρίως λόγω των απωλειών της Ν.Δ., που «κατάφερε» να διώξει με τις πολιτικές της και τους μισούς νέους σε σχέση με πέρυσι. Προτίμηση στον Μητσοτάκη έδειξε μόνο το 16,7% σ’ αυτή την ηλικία, με τον ΣΥΡΙΖΑ να περνά και πάλι πρώτος με 19,5%, κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί και μια «μικρή» νίκη του Κασσελάκη, παρά την πτώση των συνολικών ποσοστών του κόμματός του.
Σε σχέση με τις εκλογές του Ιουνίου 2023 η Ν.Δ. είχε 10 μονάδες απώλεια στους συνταξιούχους, μείον 15 μονάδες στους ανέργους και μείον 16 μονάδες στους φοιτητές. Ενδιαφέρον παρουσιάζει κι ένα ακόμα στοιχείο από τα exit polls. Στις ευρωεκλογές τον Μητσοτάκη ψήφισε το 30,6% των γυναικών. Πέρυσι αυτό το ποσοστό ήταν 41,4%. Τον Τσίπρα είχε προτιμήσει το 20,8% των γυναικών το 2023, ποσοστό που έμεινε ουσιαστικά σταθερό την Κυριακή (19,4%), παρά τη συνολική πτώση του ΣΥΡΙΖΑ. Οι άνδρες είχαν διαφορετική συμπεριφορά, δίνοντας μόνο 14,4% στον Κασσελάκη.
Η συσπείρωση στη Ν.Δ. ήταν 70%, όταν πέρυσι είχε φτάσει στο 90%. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι έχασε περίπου το 30% των ψηφοφόρων της. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε το χαμηλότερο ποσοστό από τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, με μόλις 9%, με το ΠΑΣΟΚ να σκαρφαλώνει δεύτερο με 14,2%. Το πρώτο συναίσθημα που κυριάρχησε σ’ αυτές τις εκλογές για τους ψηφοφόρους ήταν η παραίτηση/απογοήτευση, το δεύτερο η οργή, μετά η ελπίδα ότι μπορεί να σταλεί μήνυμα και τέταρτο ήταν ο φόβος.
Για τους τρεις αρχηγούς, το πρώτο συναίσθημα για τον Μητσοτάκη ήταν η δυσαρέσκεια και για τους Κασσελάκη – Ανδρουλάκη η αδιαφορία, με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να επικρατεί αυτής της άτυπης, με αρνητικό πρόσημο, μονομαχίας. Πρώτο ζητούμενο, ασφαλώς, για τους ψηφοφόρους ήταν η αντιμετώπιση της ακρίβειας.
