Του Μιχάλη Ψύλου
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται σε καλό δρόμο για μείωση των επιτοκίων τον Ιούνιο. Αλλά ουδείς μπορεί να πει με σιγουριά ότι οι μειώσεις θα συνεχιστούν τον Ιούλιο.
Ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Λουίς ντε Γκίντος μιλώντας στη Le Monde ήταν σαφής: «Το επίπεδο αβεβαιότητας καθιστά πολύ δύσκολο να το πούμε…Έχω ήδη αναφέρει τον Ιούνιο. Τι θα συμβεί μετά από αυτό, τείνω να είμαι πολύ προσεκτικός», είπε ο Ισπανός τραπεζίτης.
Ο ντε Γκίντος ανέφερε ως κινδύνους για την περαιτέρω μείωση των επιτοκίων τον πληθωρισμό στον τομέα των υπηρεσιών, τη μεγαλύτερη πίεση στις τιμές στις ΗΠΑ, αλλά και τη γεωπολιτική κατάσταση και τον πιθανό αντίκτυπό της στις τιμές του πετρελαίου.
Την ίδια ώρα, στην άλλα όχθη του Ατλαντικού, οι επενδυτές στοιχηματίζουν όλο και περισσότερο ότι τα επιτόκια της Fed θα …αυξηθούν, όπως γράφουν οι Financial Times. Μια υπόθεση που θα ήταν αδιανόητη μόλις πριν από λίγους μήνες.
Οι καμπάνες της Fed ακούγονται φυσικά μέχρι τη Φρανκφούρτη και οι Ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν αρχίσει να ανησυχούν.
Φυσικά, η απόκλιση της αμερικανικής και ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής αντανακλά τις διαφορετικές οικονομικές συνθήκες: Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ανάπτυξη είναι ισχυρότερη, η αγορά εργασίας είναι καλύτερη, παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός παραμένει πάνω από το στόχο του 2%.
Ο Τζέιμι Ντάιμον, ο ελληνικής καταγωγής Διευθύνων Σύμβουλος της JP Morgan, εξήγησε στο “Economic Club of New York” ότι η αμερικανική οικονομική άνθηση είναι «απίστευτη» και ότι «ακόμα και αν πάμε σε ύφεση, ο καταναλωτής θα είναι σε καλή κατάσταση».
Αλλωστε, η αμερικανική οικονομία υποστηρίζεται από ελλείμματα που παραμένουν σημαντικά υψηλότερα από οποιαδήποτε άλλη οικονομική φάση εκτός του πολέμου, αλλά και από χρηματοπιστωτικές συνθήκες που παραμένουν ιδιαίτερα ευνοϊκές, όπως αποδεικνύεται από την τάση στη Wall Street.
Το Σύμφωνο Σταθερότητας
Στην Ευρώπη, ωστόσο, η οικονομία επιβραδύνεται, αλλά το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας που εγκρίθηκε χθες και από το Ευρωκοινοβούλιο, επιτάσσει και πάλι αυστηρή δημοσιονομική πολιτική στους 27 στους δημόσιους προϋπολογισμούς του 2025 και επιστροφή στη λιτότητα.
Το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας είναι βέβαια πιο ρεαλιστικό από το παλιό. Βασίζεται σε μια κεντρική ιδέα: Δεν έχει νόημα να διατυπώνουμε αυστηρούς κανόνες που κανείς δεν ακολουθεί. Οι παλιοί κανόνες ήταν αποδεδειγμένα ακατάλληλοι, όπως έχει αποδειχθεί εδώ και πολλά χρόνια. Γι’ αυτό δίνεται πλέον περισσότερος χρόνος στις κυβερνήσεις να μειώσουν το χρέος τους.
Σε αντάλλαγμα, όμως, οι παρεκκλίσεις από τη συμφωνημένη διαδρομή θα τιμωρούνται αυστηρά.
Ως εκ τούτου, οι περισσότερες χώρες της ΕΕ θα αναγκάζονται να διατηρήσει χαμηλούς ρυθμούς, που δεν θα ήθελαν φυσικά. Γιατί θυσιάζουν την ανάπτυξη.
Ταυτόχρονα, ο νομισματικός κίνδυνος για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι να δει μια διαδικασία ενίσχυσης του δολαρίου και αποδυνάμωσης του ευρώ που δύσκολα θα σταματήσει. Είναι κίνδυνος γιατί, εφόσον η Ευρώπη δεν διαθέτει πρώτες ύλες, αυτό θα σήμαινε αύξηση του εισαγόμενου πληθωρισμού, αν για παράδειγμα, αυξηθούν για γεωπολιτικούς λόγους οι τιμές της βενζίνης και του φυσικού αερίου.
Η αποδυνάμωση του ευρώ μπορεί θα βοηθούσε μεν τις εξαγωγές, αλλά αυτό το φαινόμενο θα εμφανιζόταν σε ένα γεωπολιτικό σενάριο πολύ διαφορετικό από αυτό των τελευταίων 30 ετών.
Ενα υποτιμημένο ευρώ θα προκαλούσε επίσης την οργή των κύριων εμπορικών εταίρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν φαίνονται πλέον διατεθειμένοι να δεχτούν εμπορικά ελλείμματα. Στον νέο κόσμο της από-παγκοσμιοποίησης, ένα σκληρό νόμισμα είναι πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο από τον παλιό.
Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι η πολιτική πίεση για μείωση των επιτοκίων ώστε να μειωθεί το κόστος δανεισμού για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, θα μετατρεπόταν σε πολιτική πίεση για μείωση των τιμών της βενζίνης ή του φυσικού αερίου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα (59% του συνόλου των συναλλαγματικών αποθεμάτων), είναι καθαρός εξαγωγέας πετρελαίου και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG στον κόσμο.
Το παιγνίδι της αμπάριζας
Από γεωπολιτική άποψη, η Αμερική βασίζεται σε απείρως πιο στέρεες βάσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να αντέξουν οικονομικά τις δημοσιονομικές πολιτικές που είναι αδύνατες για την Ευρώπη.
Αλλά ποιος τα βλέπει όλα αυτά στην ΕΕ; Η Αμερική μας «πήρε αμπάριζα και βγαίνει». Όπως στο παιγνίδι των παιδικών μας χρόνων, που παιζόταν από δύο ομάδες: Ενας παίκτης της μιας ομάδας έβγαινε από την αμπάριζά του και πλησίαζε την αντίπαλη αμπάριζα, προκαλώντας και κοροϊδεύοντας τους παίκτες της. Τότε κάποιος αναλάμβανε να τον κυνηγήσει. Και γι’ αυτό το φώναζαν: «παίρνω αμπάριζα και βγαίνω». Δηλαδή; δεν υπολογίζω κανέναν και ορμάω μέσα σ’ όλα.
Αλλά οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν τολμούν να βγουν από την «αμπάριζα». Επιτρέποντας σε εχθρούς και φίλους, να τους κοροϊδεύουν δυστυχώς…
