Ενεργειακός συναγερμός στην ΕΕ από την κρίση στη Μέση Ανατολή.
Του Μιχάλη Ψύλου
Το άνοιγμα ενός δεύτερου πολεμικού μετώπου στη Μέση Ανατολή, μετά την Ουκρανία, και ο κίνδυνος διεύρυνσης της σύγκρουσης με την περισσότερο ή λιγότερο άμεση εμπλοκή άλλων χωρών, έχει ήδη προκαλέσει συναγερμό στο ενεργειακό μέτωπο.
Πίσω από αυτές τις δύο εστίες πολέμου υπάρχει πάντα το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, που ως ενεργειακές πηγές είναι προς το παρόν, αναντικατάστατες.
Η τιμή του πετρελαίου ανεβαίνει και πέφτει με κάθε νέα εξέλιξη στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, η τιμή του πετρελαίου έφτασε να αυξάνεται αρχικά έως και 11%, με το Μπερντ της Βόρειας Θάλασσας να κοστίζει κατά καιρούς σχεδόν 94 δολάρια το βαρέλι.
Από την αρχή της εβδομάδας πάντως οι τιμές του μαύρου χρυσού υποχωρούν ξανά, επειδή ορισμένοι παράγοντες της αγοράς βλέπουν επί του παρόντος τουλάχιστον,την πιθανότητα αποκλιμάκωσης της γεωπολιτικής κρίσης.
Σύμφωνα με δήλωση του Λευκού Οίκου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σαουδική Αραβία συμφώνησαν να συνεχίσουν τις διπλωματικές προσπάθειές τους «για να διατηρήσουν τη σταθερότητα στην περιοχή και να αποτρέψουν την επέκταση της σύγκρουσης » .
Αποτέλεσμα; Η τιμή του Μπρεντ να υποχωρήσει προσωρινά ,αν και σήμερα καταγράφει και πάλι άνοδο και διαπραγματεύεται στα 88 δολάρια το βαρέλι.
Σύμφωνα με το Commodity Markets Outlook της Παγκόσμιας Τράπεζας, εάν η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς επεκταθεί και εμπλέξει άλλες χώρες στη Μέση Ανατολή, η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να φτάσει σε «αχαρτογράφητα νερά».
Ενεργειακός συναγερμός στην ΕΕ από την κρίση στη Μέση Ανατολή
Ο ρόλος της Λιβύης
Αιφνιδίως πάντως, η κυβέρνηση της Λιβύης, με έδρα την Τρίπολη, ζήτησε να σταματήσει η εξαγωγή υδρογονανθράκων σε χώρες που υποστηρίζουν το Ισραήλ μέχρι να σταματήσουν οι επιθέσεις στη Γάζα. Σύμφωνα με τον Νταβίντ Ταμπαρέλι , Πρόεδρο της Nomisma Energia, «αυτό είναι ένα κακό μήνυμα» . Ο Ιταλός ειδικός τονίζει ότι «αμέσως μετά τις αιματηρές επιθέσεις της Χαμάς, η Αλγερία είχε ήδη εκφράσει την υποστήριξή της στον παλαιστινιακό λαό καταδικάζοντας τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς στη λωρίδα της Γάζας, αλλά οι ροές φυσικού αερίου δεν σταμάτησαν».
Η Λιβύη είχε πάντα ηγετικό ρόλο στα αντιδυτικά κινήματα στο παρελθόν, ειδικά στην εποχή του Καντάφι. «Επομένως, εάν η θέση της κυβέρνησης της Τρίπολης παρασύρει κι άλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής και στη συνέχεια επεκταθεί στη Μέση Ανατολή, τότε θα μπορούσαμε να βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα σοβαρό πρόβλημα, μια κατάσταση που θα άρχιζε να θυμίζει εκείνη του 1973 που οδήγησε σε την πετρελαϊκή κρίση.
Οι κυβερνήσεις της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Κουβέιτ, ακόμη και της Αλγερίας δεν θα επέβαλαν ποτέ εμπάργκο στις δυτικές χώρες. Η θέση των πολιτών τους όμως είναι διαφορετική λόγω της πληγής του Παλαιστινιακού . Αν γινόταν ποτέ δημοψήφισμα για το θέμα, οι περισσότεροι από αυτούς θα ψήφιζαν υπέρ της διακοπής των εξαγωγών. Ωστόσο, όσο περνάει ο καιρός, τόσο αυξάνεται η εχθρότητα προς τη Δύση και τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος τα συναισθήματα των πολιτών να επηρεάσουν και τις κυβερνήσεις.
Ο ρόλος του Κατάρ
Ειδικά για την Ευρώπη πάντως το πρόβλημα είναι πώς εξαρτάται αρκετά από το LNG που έρχεται από το Κατάρ. Επομένως, εκτός από την τιμή του πετρελαίου, θα ανέβαινε και η τιμή του φυσικού αερίου, τουλάχιστον στην Ευρώπη….
Το Κατάρ έχει τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, αλλά έχει εξελιχθεί σε ασφαλές καταφύγιο για ισλαμιστές όλων των μορφών.
Πριν από 10 χρόνια, ο 33χρονος τότε Εμίρης Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι πήρε την ηγεσία του Εμιράτου από τον πατέρα του, μια σπάνια πράξη νεωτερισμού στις μοναρχίες του Κόλπου. Έκτοτε, το Κατάρ έχει εξελιχθεί σε «παγκόσμιο παίκτη», από τον ενεργειακό τομέα μέχρι τον αθλητισμό, με διεθνείς επενδύσεις κάθε είδους.
Το Κατάρ χρησιμοποιεί όμως τους ισλαμιστές για να αυξήσει τη δική του πολιτική επιρροή και να εξασφαλίσει τη θέση του στο τραπέζι των πρωταγωνιστών της Μέσης Ανατολής.
Ενεργειακός συναγερμός στην ΕΕ από την κρίση στη Μέση Ανατολή
Επιπτώσεις στην Ευρώπη
Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι η Ευρώπη βρίσκεται ακόμη σε ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, εάν το Κατάρ σταματούσε να εξάγει LNG ή τα πετρελαιοφόρα του δεν μπορούσαν να διασχίσουν το στενό του Ορμούζ, οι παγκόσμιες τιμές του φυσικού αερίου θα εκραγούν και στην Ευρώπη θα επέστρεφαν σε τερατώδη επίπεδα.
Οι κώδωνες του κινδύνου δεν έπαψαν ποτέ να χτυπούν γιατί τα σημερινά 50 ευρώ ανά MW/h φυσικού αερίου στην αγορά TTF του Άμστερνταμ, αντιπροσωπεύουν ένα πολύ υψηλό επίπεδο.
Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη βρίσκεται συνεχώς σε επιφυλακή εδώ και ενάμιση χρόνο και πρέπει να βασιστεί στις καιρικές και κλιματικές συνθήκες για να αποφύγει τα χειρότερα. Αυτό αποτελεί ένδειξη αδυναμίας όσον αφορά την ευρωπαϊκή κατάσταση αλλά και τον ασήμαντο γεωπολιτικό ρόλο που παίζει η ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες η τιμή του φυσικού αερίου είναι πέντε φορές χαμηλότερη.
«Η διαφοροποίηση, η οικονομική προσιτότητα και το περιβάλλον είναι οι κύριες κατευθύνσεις των ενεργειακών πολιτικών», λέει στην Ναυτεμπορική Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Μέχρι στιγμής έχουμε κινηθεί κυρίως στο περιβαλλοντικό μέτωπο. Σίγουρα είναι καλό να πιέζουμε για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά σε αυτή τη στιγμή κρίσης, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα πρέπει επίσης να αξιοποιηθούν, διατηρώντας τους ανοιχτούς», προσθέτει.
«Στη συνέχεια, πρέπει να πάρουμε πίσω την εθνική παραγωγή, γιατί έχουμε πολύ αέριο κάτω από το έδαφος της Ευρώπης, αλλά προτιμούμε το παίρνουμε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ».
