Η αιχμή Βαξεβάνη για εκπαίδευση του Τσίπρα στις ΗΠΑ, οι αναφορές Καρακούση, η στροφή στην Ουάσιγκτον, και το παρασκήνιο μιας ενδεχόμενης επανόδου με γεωπολιτικές προεκτάσεις
Periodista
«Ο Αρχισαμάνος εκπαιδεύτηκε στο εξωτερικό για να επιστρέψει».
— Κώστας Βαξεβάνης, 25/5/2025
Με αυτή τη φράση-βόμβα, ο δημοσιογράφος Κώστας Βαξεβάνης άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτική μυθολογία γύρω από τον Αλέξη Τσίπρα. Ο πρώην πρωθυπουργός, ο οποίος παραμένει αποστασιοποιημένος μετά την αποχώρησή του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ το 2023, φέρεται —σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Documento— να βρίσκεται σε φάση «επανακατασκευής», με φόντο τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Ο Βαξεβάνης, ο οποίος είναι γνωστό ότι είχε στενότατες σχέσεις με τον πρώην πρωθυπουργό και πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, δηλώνει ξεκάθαρα ότι η αναμονή Τσίπρα δεν είναι παθητική. Αντιθέτως, μιλά για «εκπαίδευση» στο εξωτερικό, προετοιμασία που παραπέμπει σε οργανωμένη στρατηγική επανόδου, με πιθανή συνδρομή από «κέντρα εξουσίας» εκτός Ελλάδας — ιδίως πέρα από τον Ατλαντικό.
Ο Τσίπρας μεταξύ Χάρβαρντ και think tanks
Το σενάριο της «εκπαίδευσης» ενισχύθηκε από τη διαρροή ότι ο Τσίπρας ετοιμάζεται να συνεργαστεί με αμερικανικό πανεπιστήμιο — ενδεχομένως το Harvard ή το Tufts — για την εκπόνηση προγράμματος πολιτικής στρατηγικής και σύγχρονου προοδευτισμού. Η συγγραφή της πολιτικής του αυτοβιογραφίας θεωρείται το πρώτο βήμα στη νέα του δημόσια παρουσία. Ο ίδιος, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει έρθει σε επαφή με ακαδημαϊκούς και συμβούλους στρατηγικής που κινούνται σε κύκλους κοντά στους Δημοκρατικούς.
Παράλληλα, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς —στο οποίο διατηρεί επιρροή— αναμένεται να οργανώσει μέσα στο καλοκαίρι του 2025 δεύτερη διεθνή διάσκεψη, με συμμετοχή προσωπικοτήτων από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Ο ίδιος ο Τσίπρας ετοιμάζεται να εμφανιστεί εκεί όχι ως απλός ομιλητής, αλλά ως ενορχηστρωτής ενός νέου «προοδευτικού σχεδίου».
Καρακούσης: «Οι δύο όχθες του Ατλαντικού»
Σε άρθρο του την Κυριακή 25 Μαΐου στο «Βήμα», ο Αντώνης Καρακούσης έκανε ευθεία αναφορά στις κινήσεις του πρώην πρωθυπουργού: «Ο Αλέξης Τσίπρας εργάζεται μεθοδικά, επικοινωνεί συστηματικά με προσωπικότητες και θεσμούς, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες». Μίλησε για σχέδιο «πολιτικής ανασύνθεσης», δίνοντας έμφαση στον «διεθνή διάλογο» που χτίζει ο Τσίπρας για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.
Το σημαντικό είναι πως ο Καρακούσης συνδέει τη δραστηριότητα του Τσίπρα με τις δύο όχθες του Ατλαντικού — αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν πρόκειται για μια απλή προσωπική αναζήτηση, αλλά για διπλωματική και πολιτική δικτύωση με παγκόσμια χαρακτηριστικά.
Ορίστε τι γράφει μεταξύ άλλων αυτολεξεί ο Καρακούσης:
Οπως αναφέρουν πηγές προσκείμενες στον πρώην πρωθυπουργό, ο κ. Τσίπρας φιλοδοξεί να προετοιμάσει τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός δυναμικού κινήματος ειρήνης στις δύο ακτές του Ατλαντικού και έτσι να εμφανιστεί ως μια πολιτική προσωπικότητα διεθνούς εμβέλειας, με ιδέες και απόψεις που ξεπερνούν τα όρια της χώρας και απαντούν στις πολλές ανθρωπιστικές κρίσεις που βαραίνουν τον διασυνδεδεμένο κόσμο μας. Είχαν προηγηθεί σχετικές τοποθετήσεις του κατά την πρόσφατη παραμονή του στις ΗΠΑ, όπου βρέθηκε προσκεκλημένος αμερικανικών πανεπιστημίων προκειμένου να περιγράψει τις δυσκολίες και τις απαιτήσεις της πεντάχρονης διακυβέρνησής του μεταξύ 2015-2019.
Οσο και αν στα μάτια πολλών η πρωτοβουλία μπορεί να φαντάζει υπερφίαλη, ο ίδιος πιστεύει ότι η διεθνής ειρήνη συνιστά ίσως τον κρισιμότερο παράγοντα σταθερότητας σε όλο τον πλανήτη και πως οι πολιτικές δυνάμεις παντού στον κόσμο επιβάλλεται να τη διεκδικήσουν με πάθος. Οι στενότεροι των συνεργατών αποδίδουν εξαιρετική σημασία στη σχετική ομιλία που θα κάνει ο κ. Τσίπρας στη διεθνή διάσκεψη που οργανώνει το ινστιτούτο του στις 10 Ιουνίου.
Επιπλέον, ο πρώην πρωθυπουργός τους τελευταίους μήνες αφιερώνει πολύ χρόνο στη συγγραφή ενός βιβλίου, μιας πολιτικής αυτοβιογραφίας, όπου θα μεταφέρει στον ελληνικό λαό τις εμπειρίες τόσο στα χρόνια διεκδίκησης της εξουσίας, όσο και της διακυβέρνησης. Θα πρόκειται, όπως λένε οι στενότεροι των συνεργατών του, για μια εκ βαθέων εξομολόγηση, με αυτοκριτική διάθεση αλλά και αποκαλύψεις για όσα εξελίχθηκαν στην σχεδόν 15ετή θητεία του στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Για τις μεγάλες νίκες και τις μεγάλες ήττες, για τις πολιτικές που δοκιμάστηκαν και βεβαίως για το μέλλον και τις νέες ελπιδοφόρες πολιτικές που έχει ανάγκη ο τόπος. Οσοι έχουν αίσθηση των κειμένων, αναφέρουν ότι το βιβλίο θα προκαλέσει πολλές συζητήσεις και όπως όλα βεβαιώνουν θα προσφέρει και τη βάση της επανάκαμψης στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Η «στροφή Τσίπρα» προς τις ΗΠΑ δεν είναι καινούργια
Όσοι παρακολουθούν την πολιτική διαδρομή του Αλέξη Τσίπρα ξέρουν ότι η σχέση του με τις Ηνωμένες Πολιτείες πέρασε από τρία στάδια:
- Αντιιμπεριαλισμός προ-2015, με κριτική στη ΝΑΤΟϊκή παρουσία και στις στρατιωτικές επεμβάσεις.
- Αιφνιδιαστική στροφή φιλοαμερικανική μετά το 2016, με χαρακτηριστική τη δήλωση του ότι «ο Τραμπ μπορεί να μοιάζει διαβολικός αλλά γίνεται για καλό».
- Εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης, με την αναβάθμιση των F-16, την ενίσχυση της βάσης της Σούδας, και τη Συμφωνία των Πρεσπών που διευκόλυνε τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια — όλα, με τη σφραγίδα της Ουάσιγκτον.
Η εικόνα του Τσίπρα ως μεταρρυθμιστή που δίνει «ό,τι ζητήσει η Αμερική» δεν είναι τυχαία. Ακόμα και μετά την αποχώρησή του από την πρωθυπουργία, συνέχισε να διατηρεί επαφές με ιδρύματα όπως το Brookings Institution και το Council on Foreign Relations.
Σκιά στο φως: Ερωτήματα και ενδεχόμενοι ρόλοι
Οι καταγγελίες Βαξεβάνη, όσο κι αν φαντάζουν υπερβολικές, ανοίγουν ένα εύλογο ερώτημα:
Ποιος και γιατί προετοιμάζει την επιστροφή Τσίπρα στην πολιτική;
- Μήπως πρόκειται για μια διεθνώς συντονισμένη επιχείρηση επαναφοράς του «χρήσιμου μεταρρυθμιστή» στην ελληνική πολιτική σκηνή;
- Υπάρχουν αμερικανικά think tanks, υπερατλαντικοί κύκλοι πολιτικής και οικονομικής επιρροής, που συνδέονται με ντόπια δομημένα συμφέροντα και εξωθεσμικούς παράγοντες συγκεκριμένους, που βλέπουν στο πρόσωπο Τσίπρα έναν σταθεροποιητή στον ελληνικό χώρο της Κεντροαριστεράς;
- Ή μήπως η όποια επιστροφή του είναι περισσότερο εσωτερική ανάγκη του ΣΥΡΙΖΑ, που μετά τον… αμερικανοτραφή Κασσελάκη κινδυνεύει με εκλογική καθίζηση και εσωτερική αποδιοργάνωση;
Και το σημαντικότερο: Ποιος είναι ο ιδεολογικός άξονας της νέας πρότασης Τσίπρα; Είναι ένα νέο «όραμα αριστερής σοσιαλδημοκρατίας» ή μια επιχείρηση πολιτικής επιβίωσης με όρους διεθνούς δικτύωσης και soft power;
Ο Σαμάνος, το ίδρυμα, και ο ρόλος του μέντορα
Ο χαρακτηρισμός του Τσίπρα ως «Σαμάνου της Αριστεράς» (με τη ρητορική της «μύησης» και της «επιστροφής από το εξωτερικό») αποτυπώνει επικοινωνιακά μια νέα εποχή. Σε αντίθεση με το προφίλ του «επαναστάτη του 2012», ο Τσίπρας επανέρχεται — αν επανέλθει — ως μέντορας-ενορχηστρωτής, με πλάνο, διεθνείς σχέσεις και «οραματιστική γραφή».
Ίσως τελικά αυτό να είναι το σχέδιο: όχι επιστροφή στην ηγεσία, αλλά η καθοδήγηση ενός νέου σχήματος, με διεθνή ερείσματα, ευρωπαϊκές συμμαχίες και αμερικανική αποδοχή.
Το ερώτημα δεν είναι αν ο Τσίπρας θα επιστρέψει. Το ερώτημα είναι: ποιος τον περιμένει πίσω και γιατί.
Η επόμενη πράξη του «Σαμάνου» γράφεται ήδη – ίσως στα αμφιθέατρα των Ivy League, ίσως στα αρχεία του State Department, ίσως στα παρασκήνια της ελληνικής αντιπολίτευσης.
