Του Δημήτρη Τζιώτη
Η εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και η αδυναμία αξιοποίησής της από το ΠΑΣΟΚ άνοιξαν το θέμα της στρατηγικής και της ταυτότητάς τους. Tα κόμματα της προοδευτικής παράταξης συμβιβάστηκαν, έχασαν τον προσανατολισμό τους και παρέδωσαν εθελοντικά την ιδεολογική ηγεμονία στη ΝΔ. Παρά την αθροιστική συντριβή τους στις κάλπες, δεν έχουν ακόμα αλλάξει κατεύθυνση. Σαν να μην ξέρουν που να πάνε. Είναι ρεαλιστική στην εποχή μας μία αριστερή πολιτική ή διαψεύσθηκε για πάντα η ουτοπία;
Μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981, το εξώφυλλο του αμερικανικού περιοδικού ΤΙΜΕ είχε τον τίτλο “Greece swings Left”. Αυτή ήταν, πράγματι, η πρώτη αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα. Έθεσε τον πήχη κάθε μελλοντικού προγράμματος προοδευτικής πολιτικής. Ακόμα και σήμερα, η κυβέρνηση της Αλλαγής αξιολογείται από την πλειοψηφία των πολιτών ως η καλύτερη της Μεταπολίτευσης, με μεγάλη διαφορά από τη δεύτερη. Από τότε, με ευθύνη του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, οι προσδοκίες της κοινωνίας από την πολιτική έχουν ελαχιστοποιηθεί. Το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο εξαφανίστηκε. Επισκιάσθηκε από έναν συντηρητικό ρεαλισμό. Τα κόμματα της προοδευτικής παράταξης χάθηκαν στο Κέντρο. Δεν έχουν πρόγραμμα για να αλλάξουν τη χώρα, παρά μόνο για να διαχειριστούν την εξουσία. Δεν μπορούν να συνθέσουν τη μεγάλη εικόνα της εποχής μας. Η αδυναμία τους να αναδείξουν το πολιτικό διακύβευμα του 21ου αιώνα ξεπερνάει κάθε λογική. Αδυνατούν να εκφράσουν και να δώσουν μορφή στην Αλλαγή. Ακόμα και τα λαϊκά στρώματα απογοητεύτηκαν. Θα συνεχίσουν να ψαρεύουν σε θολά νερά αναζητώντας περιστασιακούς ψηφοφόρους ή μήπως ήρθε η ώρα να ξαναβρούν τις αξίες, τις αρχές και τα ιδανικά τους;
Η μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ προς το Κέντρο επιβεβαιώνει και ενισχύει την κυριαρχία της ΝΔ. Σαν να έχουν αποδεχτεί την ήττα τους στο ιδεολογικό πεδίο, διαρρηγνύουν την αυθεντική ταυτότητά τους για να προσεγγίσουν πρόσκαιρα τους συντηρητικούς του ψηφοφόρους, οι οποίοι προσδοκούν την επιστροφή σε μια κίβδηλη κανονικότητα που δεν θα ξαναζήσουμε ποτέ. Πόσο πίσω έχουν μείνει; Η στρατηγική τους προσέγγιση είναι ξεπερασμένη. Θα μπορούσε να εφαρμοστεί πριν από χρόνια, όχι πια. Άλλαξαν οι εποχές. Δεν είναι καιροί για soft politics και δημόσιες σχέσεις με το σύστημα. Σήμερα, η μία κρίση διαδέχεται την άλλη. Δεν προλαβαίνουμε να πάρουμε αναπνοή. Η μικροδιαχείριση της εξουσίας δεν είναι λύση. Αυτή η πορεία είναι αδύνατο να αντιστραφεί εάν δεν ανατραπεί η ιδεολογική ηγεμονία που έχει επιβληθεί.
Ο θυμός και η οργή στην πλειοψηφία της κοινωνίας δεν κατευνάζονται επειδή 2 εκατομμύρια πολίτες ψήφισαν ΝΔ. Με αυτή τη στρατηγική, υποσχόμενοι οικειοθελώς – ως μέρος του συστήματος – μία υπεύθυνη αντιπολίτευση (sic), ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ αποστερούν από 8 εκατομμύρια Ελληνίδες και Έλληνες που δεν ψήφισαν τη ΝΔ μία προοδευτική εναλλακτική επιλογή. Το πολιτικό τοπίο που θεωρούσαμε δεδομένο δεν υπάρχει πια. Σε όλη την Ευρώπη, ενώ το παλιό πεθαίνει, το κυρίαρχο σύστημα εξουσίας δεν αφήνει το νέο να γεννηθεί. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δεν έγιναν ξαφνικά τόσοι Έλληνες ακροδεξιοί. Με την ιδεολογική απάθειά τους, τα κόμματα της προοδευτικής παράταξης στρέφουν τους αγανακτισμένους πολίτες στην άκρα δεξιά.
Οι επιλογές τους καταψηφίστηκαν από το λαό. Είχαν, όμως, κάποια άλλη δυνατότητα; Υπάρχει η ανάγκη για μια μεγάλη Αλλαγή; Θα μπορούσε ένα κόμμα με αριστερή ταυτότητα να κερδίσει ξανά την εξουσία; Ή μήπως όσα εξέφραζε η Αριστερά είναι πλέον παλιά; Τελικά, πολύ απλά, υπάρχει Αριστερά τον 21ο αιώνα;
Σε έναν κόσμο που αλλάζει πιο γρήγορα από ποτέ, η Αριστερά της εποχής μας δεν έχει ακόμα εκφραστεί. Έχει συμβιβαστεί. Ενώ συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις και οι συνθήκες είναι ωριμότερες από ποτέ, τα κόμματα της προοδευτικής παράταξης βιώνουν μία παρατεταμένη κρίση ταυτότητας. Η τοποθέτησή τους στο πολιτικό Κέντρο υποδηλώνει μία αξιακή οπισθοχώρηση. Σαν να μην τρέχει τίποτα. Παίζοντας το παιχνίδι του συστήματος, που τα θέλει χαμηλά, επιλέγουν το δρόμο της αλληλοεξόντωσής τους. Όταν μιλούν για αλλαγή, δεν εννοούν πραγματική Αλλαγή. Για αυτό το λόγο δεν είναι πια πειστικά. Απώλεσαν την προοδευτική αξιοπιστία τους. Εάν δεν την επανακτήσουν, είναι αδύνατο να ξανακερδίσουν την εξουσία. Κανείς δεν διαβάζει τα προγράμματά τους. Δεν υπάρχει κάτι από όσα λένε να είναι καινούργιο, διαφορετικό, πρωτοποριακό, ανατρεπτικό, ρηξικέλευθο, καινοτόμο, ριζοσπαστικό. Με μια ξύλινη γλώσσα, επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια. Ακόμα και η ΝΔ δείχνει πιο σύγχρονη, τουλάχιστον επικοινωνιακά. Σαν να έχουν συμφιλιωθεί με τη λειτουργία του κυρίαρχου συστήματος, προσεγγίζουν τα θέματα επιφανειακά. Με το γάντι των ποιοτικών ερευνών. Aποφεύγουν να συγκρουστούν για τα μεγάλα και τα σημαντικά. Σαν να μη θέλουν ή να μη γνωρίζουν πως να τα αντιμετωπίσουν. Ο αντιπολιτευτικός τους λόγος είναι αδιάφορος. Γυρίζουν συνέχεια πίσω, αντί να προχωρήσουν μπροστά. Η κοινωνία θέλει να δει το φεγγάρι και αυτά της δείχνουν το δάχτυλο. Αυτή η παραιτημένη Αριστερά, πράγματι, δεν υπάρχει λόγος να υπάρχει πια. Πρόοδος δεν είναι η καθυστέρηση. Αριστερά είναι η πρωτοπορία.
Στον αντίποδα, η ΝΔ χειρίζεται όλα τα θέματα της διακυβέρνησης με άξονα την επικοινωνιακή της παντοκρατορία. «Είμαστε σε πόλεμο», τόνισε στο διάγγελμά του ο πρωθυπουργός για να δικαιολογήσει τις ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που κατέκαψαν πάλι την Ελλάδα. Ναι, είμαστε σε πόλεμο. Δεν είμαστε, όμως, σε πόλεμο με τις φωτιές. Όπως δεν θα ήμασταν σε πόλεμο με τις βόμβες σε μία συμβατική σύγκρουση. Οι φωτιές είναι το αποτέλεσμα, δεν είναι η αιτία.
Βιώνουμε τον όλεθρο από τη μανία της φύσης, μία απειλή που δοκιμάζει ολόκληρο τον πλανήτη, ειδικά τη Μεσόγειο και την πατρίδα μας, με απανωτούς έντονους καύσωνες. Η κλιματική κρίση είναι ήδη εδώ και θα εκδηλώνεται όλο και περισσότερο με μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές, αποδέχτηκε ο πρωθυπουργός.
Mέχρι πριν από λίγα χρόνια, η δεξιά αρνιόταν την κλιματική κρίση. Φθάνοντας στο σημείο να χρησιμοποιεί στο δεύτερο συστατικό στοιχείο του όρου τη λέξη αλλαγή, για να μην έχει αρνητική χροιά. Σήμερα, την εκμεταλλεύεται ως δικαιολογία. Μόλις μία εβδομάδα πριν από τη δήλωση του πρωθυπουργού, οι εκπρόσωποι της ΝΔ καταψήφισαν το νόμο-ορόσημο για την αποκατάσταση της φύσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
To ζήτημα, βέβαια, δεν είναι καινούργιο. Το πρόγραμμα της Πράσινης διακυβέρνησης ήταν ολοκληρωμένο από το 2008. Απόλυτα κοστολογημένο και έτοιμο προς εφαρμογή. Πριν από 15 χρόνια. Ξεκινούσε από το 2009 και είχε ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020. Εάν είχε υλοποιηθεί, σήμερα η Ελλάδα θα ήταν η καλύτερα προστατευμένη χώρα σε όλη την Ευρώπη. Με τις πιο σύγχρονες υποδομές. Ποιοι το υπονόμευσαν από την πρώτη στιγμή; Ποια συμφέροντα εξυπηρετούσαν όταν έλεγαν και έγραφαν ότι η Πράσινη Ανάπτυξη είναι πράσινα άλογα; Ποιοι και γιατί προτίμησαν να ανοίξουν την ατζέντα της χρεοκοπίας; Η αλήθεια είναι ότι η πραγματική ιστορία δεν γράφεται ποτέ. Στην Ελλάδα, όμως, δεν λείπουν μόνο οι απαντήσεις, απουσιάζουν και οι ερωτήσεις.
Τι λένε σήμερα για όλα αυτά τα κόμματα της προοδευτικής παράταξης; Ασκούν μόνο την αυτονόητη κριτική στην κυβέρνηση για τα λάθη της και τις αδιανόητες ευθύνες διαχείρισης. Και σταματούν εκεί. Βολεύονται με την τοποθέτηση της προστασίας του περιβάλλοντος σε δεύτερη μοίρα. Σε ένα υποκεφάλαιο των προγραμμάτων τους, όπως ακριβώς κάνει και η ΝΔ. Δεν μπαίνουν στην ουσία της υπόθεσης. Αρνούνται να αγγίξουν τις αιτίες που προκαλούν την κλιματική κρίση και την περιβαλλοντική καταστροφή.
Με τη στρατηγική τους είναι σαν να αποδέχονται ότι τέλειωσε για πάντα η ιστορία. Ότι ζούμε απλά τη μικροδιαχείριση της καθημερινότητας. Μα, αυτός ήταν πάντα ο σκοπός της συντηρητικής παράταξης, σε όλο τον κόσμο. Κάνουν μεγάλο λάθος. Η κλιματική κρίση οφείλεται σε συγκεκριμένους λόγους. Δεν είναι θεομηνία. Είναι αποτέλεσμα πολιτικών και οικονομικών επιλογών. Ο καπιταλισμός προκαλεί την περιβαλλοντική καταστροφή. Oι αγορές επιβάλλουν στις κυβερνήσεις την ισχυρή ανάπτυξη για τη χειραγώγηση των χρηματιστηριακών τιμών. Στην προσπάθειά τους να διασωθούν, οδηγούν βίαια την κοινωνία από τη μία κρίση στην άλλη. Αν δεν αμφισβητήσουν τα κόμματα της προοδευτικής παράταξης το οικονομικό, νομικό και πολιτικό οικοδόμημα, πως είναι δυνατόν να υπάρχει Αριστερά;
Αυτό που δείχνουν, επίσης, να μην καταλαβαίνουν είναι ότι δεν υπάρχει πια άλλος χρόνος. Κινούνται αργά, πολύ αργά. Σε λάθος κατεύθυνση. Ενώ, κάθε μέρα που περνάει, στο όνομα της ισχυρής ανάπτυξης θυσιάζεται ο φυσικός πλούτος της χώρας. Το κόστος της είναι ανυπολόγιστο. Ακόμα χειρότερα, μετατοπίζεται εξ ολοκλήρου στις επόμενες γενιές. Τώρα πια τελείωσε η περίοδος των συμβιβασμών. Η ανθρώπινη ζωή κινδυνεύει. Η σύγκρουση με το κυρίαρχο σύστημα εξουσίας δεν ήταν ποτέ ξανά τόσο καθοριστική. Η ανάγκη για νέες, ριζοσπαστικές, καινοτόμες ιδέες δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη. Ο πατριωτισμός δεν είχε ποτέ ξανά τόση ζωτική σημασία. Η αγάπη για κάθε ζωντανό οργανισμό, κάθε βουνό, κάθε θάλασσα αυτής της πατρίδας δεν ήταν ποτέ τόσο, μα τόσο, απαραίτητη. Γιατί εάν δεν προστατεύσουμε αυτή τη φύση, τίποτα δεν θα μπορεί να μας σώσει.
«Η εποχή της υπερθέρμανσης του πλανήτη έχει τελειώσει και η εποχή του παγκόσμιου βρασμού έχει φτάσει», δήλωσε μόλις πριν από λίγες ημέρες ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Ο Ιούλιος που πέρασε ήταν ο πιο ζεστός μήνας που έχει καταγραφεί στην ιστορία. «Η κλιματική κρίση είναι εδώ. Είναι τρομακτική. Και αυτή είναι μόνο η αρχή», ολοκλήρωσε.
Εάν ζήσουμε το τέλος της ιστορίας, δεν θα δούμε την ολοκληρωτική επικράτηση του καπιταλισμού και τον οριστικό τερματισμό της πολιτικής διάκρισης ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά, όπως προσπάθησαν να επιβάλλουν οι θεωρητικοί της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων από τα τέλη του 20ού αιώνα. Η φύση θέτει το όριο του Καπιταλισμού. Τώρα είναι η ώρα να ανατραπεί το οικονομικό, νομικό και πολιτικό οικοδόμημα. Να αλλάξει η ιδεολογική ηγεμονία. Αλλιώς, το πιο πιθανό σενάριο είναι να γίνουμε μάρτυρες της κατάρρευσης του ανθρώπινου πολιτισμού όπως τον γνωρίζουμε από την κλιματική καταστροφή.
Τον 20ό αιώνα, η Αριστερά ήταν ένα όραμα. Έχασε τη μάχη και δεν κατάφερε να το υλοποιήσει. Με αποτέλεσμα, λόγω της απληστίας των ισχυρών, ο πολιτισμός των ανθρώπων να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Τα φυσικά και απαράγραπτα δικαιώματα του ανθρώπου παραβιάζονται βίαια καθημερινά, σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και η Συντακτική Συνέλευση της Γαλλικής Επανάστασης ήταν αδύνατο να προβλέψει.
Σήμερα, η αποστολή της Αριστεράς δεν είναι πια ένα όνειρο. Δεν είναι η ελπίδα να αλλάξουμε τον κόσμο. Δεν χρειάζεται να την εφεύρουμε. Είναι ήδη εδώ. Η μόνη ρεαλιστική επιλογή που έχει απομείνει. Όπως πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όλη η Ευρώπη βρισκόταν κάτω από τον αστερισμό του ολοκληρωτισμού, σήμερα ο κόσμος βρίσκεται στο έλεος των αγορών. Τώρα πια, όσοι κλείνουν τα μάτια στην αλήθεια δεν έχουν λιγότερες ευθύνες από όσους Γερμανούς ανέχονταν για χρόνια τον φασισμό. Τα καλοκαίρια καιγόμαστε και τους χειμώνες πνιγόμαστε. Η ανεξέλεγκτη ανάγκη των αγορών για συνεχή ανάπτυξη είναι ένα διαρκές έγκλημα. Τώρα δεν είναι η ώρα για υπεύθυνη αντιπολίτευση. Είμαστε σε πόλεμο με το σύστημα που οδηγεί την ανθρωπότητα προς την καταστροφή. Είμαστε σε πόλεμο με την απληστία. Το 1/3 της Ελλάδας κινδυνεύει να γίνει Σαχάρα. Τώρα είναι η ώρα να χαράξουμε μία κόκκινη γραμμή.
Εμείς έχουμε την ευθύνη, έλεγε ο Καζαντζάκης. Αυτός είναι δικός μας πατριωτισμός. Να δημιουργήσουμε ένα προοδευτικό κίνημα για να διαφυλάξουμε κάθε σπιθαμή αυτής της γης. Από το τσιμέντο, το εύκολο χρήμα, την κερδοσκοπία, τη διαφθορά, το νεοπλουτισμό, που επιβλήθηκαν σε μια απελπισμένη κοινωνία, σαν να ήταν ιδεολογία. Να προστατεύσουμε κάθε χωριό, κάθε νησί, κάθε πόλη, κάθε Δήμο, κάθε Περιφέρεια αυτής της πατρίδας. Το οξυγόνο που αναπνέουμε. Αυτή είναι η δική μας μεγάλη εικόνα. Αυτό είναι το Ελληνικό Όνειρο. Αριστερά του 21ου αιώνα είναι η Ελλάδα.
Στην εποχή μας, η Αριστερά είναι καθήκον και υποχρέωση. Να τα αλλάξουμε όλα για να σώσουμε τη Γη, την ανθρωπότητα και την πατρίδα μας από την καταστροφή. Με μία Επανάσταση για τη Ζωή μας. Με ένα πρωτοποριακό Σύνταγμα, ιερό και απαράβατο. Μία διαφορετική πολιτική, σύγχρονη, αντισυστημική και ριζοσπαστική. Ένα βιώσιμο κράτος. Μία νέα οικονομία. Ένα νέο πολιτικό παράδειγμα.
H μεγάλη επανεκκίνηση. Ένας υπαρξιακός πατριωτισμός. Ένας άλλος τρόπος ζωής. H διάσωση της φύσης και του πολιτισμού μας είναι η νέα Αλλαγή.
