Η σοβιετική αυτοκρατορία άρχισε να καταρρέει γύρω στο 1989.
Η χρονική περίοδος μεταξύ της σύστασης του Οργανισμού Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ) στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και της υποχώρησης της Ρωσίας από την Ανατολική Ευρώπη με την τελική κατάρρευση του κομμουνισμού στη Ρωσία είναι γνωστή ως Ψυχρός Πόλεμος, επισημαίνει σε άρθρο του ο Patrick Barron, αναλυτής του Mises Institute.
Υπήρξε μια αντιπαράθεση μεταξύ δύο κοινωνικο-πολιτικών συστημάτων και δυο μεγάλων δυνάμεων στην Ευρώπη που δεν κατέληξε σε πόλεμο.
Ουσιαστικά, το NATO υπό την ηγεσία των ΗΠΑ είχε ως συστατικό στόχο να αποτρέψει περαιτέρω σοβιετική επέκταση από τα εδάφη που κατέλαβε στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και περίμενε την αναπόφευκτη κατάρρευση του αντίπαλου δέους.
Τώρα, ίσως δεν έβλεπαν όλοι την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας ως αναπόφευκτη.
Η κατάσταση της κομμουνιστικής οικονομίας
Η ρωσική οικονομία εκείνη την εποχή είναι οδυνηρό να περιγραφεί.
Η Μόσχα και το τότε Λένινγκραντ (Αγία Πετρούπολη), τα λεγόμενα «κοσμήματα» της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν καταθλιπτικό θέαμα.
Όλα ήταν άψογα χτισμένα.
Υπήρχαν πολύ λίγα αυτοκίνητα στους δρόμους.
Δεν υπήρχαν καταστήματα λιανικής που να άξιζαν το όνομα.
Ουρές σχηματίζονταν μέσα στη νύχτα περιμένοντας το άνοιγμα των λίγων αρτοποιείων.
Το GUM, το «μεγαλύτερο πολυκατάστημα του κόσμου» κοντά στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, δεν πούλησε τίποτα αντίστοιχο με αυτό που θα μπορούσε να βρει κανείς σε οποιαδήποτε μικρομάγαζο στη Δύση.
Στην πραγματικότητα, αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη, καθώς η μη λειτουργία της οικονομίας της αγοράς ήταν λογικό να προκαλεί απουσία προσφοράς.
Οι μαρτυρίες από τα γεγονότα στο Βερολίνο στο τέλος της δεκαετίας του 1980 λένε ότι η διέλευση της Πύλης του Βρανδεμβούργου από το Δυτικό Βερολίνο στο Ανατολικό Βερολίνο ήταν συγκλονιστική.
Η ίδια η ιδέα ότι η σοβιετική οικονομία και ο τρόπος ζωής ήταν κατά οποιονδήποτε τρόπο ανώτεροι αποδείχθηκε γελοία.
Χρειάστηκε η βάναυση αστυνομική δύναμη και το διαβόητο Τείχος του Βερολίνου για να αποτραπεί η μαζική έξοδος στη Δύση.
Η Ειρηνική Κατάρρευση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας
Είμαι βέβαιος ότι η ζωή επιδεινώθηκε μόνο στα χρόνια που μεσολάβησαν τις αρχές της δεκαετίας του 1970 μέχρι την τελική της κατάρρευση.
Και η κατάρρευση έγινε χωρίς πολεμική αντιπαράθεση μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων.
Η κατάρρευση ήρθε πολύ γρήγορα και χωρίς προειδοποίηση.
Πώς οι ΗΠΑ επιβάλλουν την Αμερικανική Αυτοκρατορία
Η αμερικανική αυτοκρατορία δεν επιβάλλεται από τείχη με ένοπλους φρουρούς για να εμποδίσουν τους πολίτες της να διαφύγουν, αλλά, αντίθετα, από το πανίσχυρο δολάριο.
Από την ενθρόνιση του δολαρίου ως κορυφαίου αποθεματικού νομίσματος το 1944 στη διάσκεψη του Bretton Woods και μετά την καθιέρωση του πετροδολαρίου στις αρχές της δεκαετίας του 1970, σχεδόν όλο το διεθνές εμπόριο διενεργείται σε δολάρια.
Ως εκ τούτου, τα δολάρια διακρατούνται από την κεντρική τράπεζα κάθε χώρας για τον διακανονισμό των διεθνών εμπορικών συναλλαγλων.
Ο Alasdair Macleod στέλεχς της Goldmoney υπολογίζει ότι οι ξένοι κατέχουν περίπου 31,8 τρισεκατομμύρια δολάρια σε υποχρεώσεις των ΗΠΑ, εκ των οποίων τα 5,8 τρισεκατομμύρια δολάρια κατέχονται από «επίσημα» ιδρύματα.
Αλλά οι ΗΠΑ έχουν καταχραστεί αυτό το «ειδικό εκδοτικό προνόμιο» τυπώνοντας αφειδώς δολάρια προκαλώντας μια ρηματοπιστωτική φούσκα.
Επιπλέον, έχει επιβάλει τη συμμόρφωση με την επεκτατική εξωτερική πολιτική της με το «πάγωμα» των λογαριασμών σε δολάρια που διατηρούνται από ξένες κεντρικές τράπεζες, ξένες επιχειρήσεις και αλλοδαπά άτομα τα οποία θέλει να καταστείλει.
Αποκλείοντάς τους από το διεθνές σύστημα για την ανταλαγή πληροφοριών που αφορούν τις διατραπαζικές συναλλαγες, το SWIFT, έχει δημιουργήσει μεγάλες δυσκολίες στα κράτη που θεωρούνται αντίπαλα για τις ΗΠΑ.
Σήμερα οι ρόλοι αντιστρέφονται
Αλλά αυτά τα έθνη έχουν ανακαλύψει την «αχίλλειο πτέρνα» των ΗΠΑ και χρησιμοποιούν νομισματικά όπλα να αντιμετωπίσουν την ισχύ τους.
Το παντοδύναμο δολάριο στηρίζεται στην… άμμο γνωστή ως fiat money, σε μια αξία η οποία δεν μπορεί να εξαργυρωθεί σε ένα επιθυμητό εμπόρευμα όπως ο χρυσός ή το ασήμι.
Αυτό το χαρακτηριστικό οδήγησε σε πληθωρισμό των τυπωμένων δολαρίων τα τελευταία πενήντα χρόνια με διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό.
Ο πληθωρισμός όμως προκαλεί τη συρρίκνωση της συναλλαγματικής αξίας του δολαρίου.
Από τότε που ο πρόεδρος Ritchard Nixon απομάκρυνε τις ΗΠΑ ό,τι είχε απομείνει από τον κανόνα του χρυσού το φθινόπωρο του 1971, η αξία του δολαρίου έναντι του χρυσού έχει συρρικνωθεί κατά 98%. Κανείς δεν πιστεύει ότι αυτή η απαξίωση θα τελειώσει ή έστω θα επιβραδυνθεί.
Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ φαίνονται αποφασισμένες να επιταχύνουν την υποτίμηση του δολαρίου για να εξυπηρετήσουν το τεράστιο χρέος τους απο τις στρατιωτικές τους περιπέτειες στο εξωτερικό και την επέκταση των προγραμμάτων πρόνοιας στο εσωτερικό εξαιτίας της τεράστια ανόδου των κοινωνικών ανισοτήτων.
Χρυσός αντί… πυρηνικών
Ο συνδυασμός της υποβάθμισης του δολαρίου με τις εμπορικές κυρώσεις έχει δημιουργήσει μια αφόρητη κατάσταση για τους αντιπάλους των ΗΠΑ.
Αλλά αυτά τα κράτη αντιμετωπίζουν την αμερικανική ηγεμονία αναπτύσσοντας το δικό τους οπλοστάσιο – όχι πυρηνικά όπλα αλλά χρυσό.
Όπως η Αμερική και το ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αυτά τα κατάτη στέκονται στο έδαφος τους και οπλίζονται με μια εναλλακτική και καλύτερη αποθήκη ve νόμισμα? δηλαδή ένα νόμισμα που υποστηρίζεται από χρυσό και που θα χρησιμοποιείται τουλάχιστον αρχικά για τη διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου.
Το νέο νόμισμα
Η Ρωσία εργάζεται στο πλαίσιο ενός νέου νομίσματος για τον διακανονισμό των εμπορικών συναλλαγών εδώ και αρκετό καιρό, και τώρα η Κίνα και άλλοι -όπως το Ιράν, η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική– εντάσσονται στο project.
Δεν υπάρχει τίποτα κακό αυτό καθαυτό σχετικά με τη δημιουργία ενός εναλλακτικού συστήματος διακανονισμού εμπορίου.
Κάποιος μπορεί να το αποκαλέσει ορθολογικό προσωπικό συμφέρον στο πλαίσιο άσκησης μιας πολιτικής οικονομικής χειραφέτησης.
Είναι ένα ειρηνικό έργο, αλλά τα αποτελέσματά του μπορεί να είναι καταστροφικά για χώρες που εξαρτώνται από ένα σταθερό δολάριο.
Όσοι ενταχθούν στο νέο σύστημα δεν θα χρειάζεται πλέον να διατηρούν λογαρισμούς σε δολάρια.
Αυτή η πτώση της ζήτησης για διακράτηση δολαρίων θα οδηγήσει σε αναπόφευκτη πτώση της αγοραστικής του; δύναμης, ίσως ακόμη και σε πλήρη κατάρρευση.
Αυτό θα μπορούσε να συμβεί κυριολεκτικά εν μία νυκτί και χωρίς προειδοποίηση, όπως και η πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Ιδεολογική τύφλωση
Φυσικά, κανείς σε θέση ισχύος στις ΗΠΑ δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία του πραγματικού χρήματος και τη χρηματοδότηση της οικονομικής δραστηριότητας.
Τυφλώνονται από την υπόσχεση των κεϋνσιανών οικονομικών και της σύγχρονης νομισματικής θεωρίας, η οποία υποστηρίζει ότι η δημιουργία συνολικής ζήτησης (κεϋνσιανισμός) που χρηματοδοτείται από μαζική εκτύπωση χρήματος είναι ο σίγουρος δρόμος για την ανάπτυξη.
Αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν ότι η σταθερή πτώση της αγοραστικής δύναμης του δολαρίου και η άνοδος ενός εναλλακτικού συστήματος διακανονισμού των διαθνων εμπορικών συναλλαγών είναι οι αναπόφευκτες συνέπειες της ιδεολογικής τυφλότητάς τους.
Ο Barron επισημαίνει δεν πρόκειτα να σταματήσει τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση του δολαρίου, σε συνδυασμό τώρα με αλαζονικές και επιζήμιες οικονομικές κυρώσεις, που θα εμποδίσει στην ειρηνική δημιουργία ενός εναλλακτικού διεθνούς αποθεματικού νομίσματος και όλες τις συνέπειες που θα έχει σε έναν κόσμο όπου ηγεμονεύουν έως τώρα οι ΗΠΑ.
Μαζική εγκατάλειψη του δολαρίου
Η παγκόσμια εκστρατεία αποδολαριοποίησης κερδίζει δυναμική και κορυφώνεται από τον αρχή τυο 2023.
Η Κίνα και η Ρωσία διαπραγματεύονται σε δικά τους νομίσματα.
Το Πεκίνο και η Βραζιλία έχουν επίσης ρίξει το δολάριο στο διμερές εμπόριο.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα πωλούν στην Κίνα το αέριο τους σε γιουάν, μέσω γαλλικής εταιρείας.
Τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας στο ASEAN εγκαταλείουν το δολάριο στις μεταξύ τους συναλλαγές, προωθώντας τοπικά συστήματα πληρωμών.
Η Κένυα αγοράζει πετρέλαιο από τον Περσικό Κόλπο με δικό της νόμισμα.
Μόλις μια εβδομάδα μετά το ταξίδι του κiνέζου προέδρου Xi Jinping στη Μόσχα, η Κίνα ανακοίνωσε ότι χρησιμοποίησε για πρώτη φορά γιουάν για να αγοράσει υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τα ΗΑΕ.
Η συμφωνία αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ της κρατικής China National Offshore Oil Company και της γαλλικής εταιρείας TotalEnergies, πράγμα που σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες είναι πλέον πρόθυμες να πραγματοποιήσουν συναλλαγές σε γιουάν.
Το γαλλικό RFI περιέγραψε το εμπόριο ως «σημαντικό βήμα στις προσπάθειες του Πεκίνου να υπονομεύσει το δολάριο ΗΠΑ ως παγκόσμιο «πετροδολάριο» για το εμπόριο φυσικού αερίου και πετρελαίου».
Η έκθεση επικαλέστηκε τον πρόεδρο του Χρηματιστηρίου Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου της Σαγκάης, Guo Xu, ο οποίος είπε ότι η συμφωνία ενθάρρυνε «τιμολόγηση σε πολλαπλά νομίσματα, τον διακανονισμό τους και εν γένει τις διασυνοριακές πληρωμές».
Στις 30 Μαρτίου, η Κίνα και η Βραζιλία (η πολυπληθέστερη και η έκτη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρες του κόσμου) ανακοίνωσαν ότι είχαν καταλήξει σε συμφωνία για συναλλαγές μεταξύ τους στα τοπικά τους νομίσματα, γιουάν και ρεάλ.
Το δίκτυο μέσων ενημέρωσης της Κίνας CGTN ανέφερε: «Η συμφωνία θα επιτρέψει στην Κίνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, και τη Βραζιλία, τη μεγαλύτερη οικονομία στη Λατινική Αμερική, να διεξάγουν απευθείας τις μαζικές εμπορικές και χρηματοοικονομικές συναλλαγές τους, ανταλλάσσοντας γιουάν με ρεάλ και αντίστροφα. μέσω του δολαρίου».
Σημείωσε ότι η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Βραζιλίας και το 2022 οι δύο χώρες έκαναν εμπόριο αξίας άνω των 150,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η Βραζιλία ζήτησε από τη Λατινική Αμερική να αναπτύξει ένα νέο νόμισμα για το περιφερειακό εμπόριο, το οποίο αποκαλεί Sur.
Μόλις δύο ημέρες πριν η Κίνα και η Βραζιλία αποκαλύψουν τη συμφωνία τους για το εμπόριο σε τοπικά νομίσματα, η πρώην πρόεδρος του νοτιοαμερικανικού γίγαντα Ντίλμα Ρούσεφ ανέλαβε επίσημα το νέο της ρόλο ως επικεφαλής της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης (NDB) στη Σαγκάη.
Η NDB, κοινώς γνωστή ως Τράπεζα BRICS, δημιουργήθηκε από το μπλοκ της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής ως εναλλακτική λύση στην Παγκόσμια Τράπεζα που κυριαρχείται από τις ΗΠΑ.
Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Οι υπουργοί Οικονομικών και οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της Ένωσης Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) συναντήθηκαν στην Ινδονησία στις 28 Μαρτίου.
Σύμφωνα με τον ειδησεογραφικό ιστότοπο ASEAN Briefing, στην κορυφή της ατζέντας τους ήταν «οι συζητήσεις για τη μείωση της εξάρτησης από το δολάριο ΗΠΑ, το ευρώ, το γεν και τη βρετανική λίρα από χρηματοοικονομικές συναλλαγές και τη μετάβαση σε διακανονισμούς σε τοπικά νομίσματα».
Η ASEAN αναπτύσσει ένα διασυνοριακό σύστημα ψηφιακών πληρωμών που θα επιτρέπει τη χρήση τοπικών νομισμάτων στο περιφερειακό εμπόριο.
Η ανακοίνωση του ASEAN σημειωνόταν ότι η Ινδονησία, η Μαλαισία, η Σιγκαπούρη, οι Φιλιππίνες και η Ταϊλάνδη συμφώνησαν σε αυτό τον Νοέμβριο του 2022.
Το μέσο ενημέρωσης πρόσθεσε ότι η κεντρική τράπεζα της Ινδονησίας σχεδιάζει επίσης να δημιουργήσει ένα τοπικό σύστημα πληρωμών.
Η Ινδονησία είναι η τέταρτη σε πληθυσμό χώρα στη Γη, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ένα άλλο κράτος της Νοτιοανατολικής Ασίας, η Μαλαισία, υποστηρίζει δημόσια την αποδολαριοποίηση.
Αυτή είναι μια πρόκληση για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) που κυριαρχείται από τις ΗΠΑ, το οποίο προέκυψε από τη Διάσκεψη του Bretton Woods το 1944 που καθιέρωσε το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Η ισχύς του δολαρίου είναι… πονοκέφαλος για τις ασιατικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Μαλαισίας, η οποία είναι καθαρός εισαγωγέας τροφίμων.
Και με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να αυξάνει συνεχώς τα επιτόκια, το δολάριο έχει γίνει τόσο ισχυρό που βλάπτει τα νομίσματα άλλων χωρών, καθιστώντας τις εισαγωγές πιο ακριβές.
Αποδολαριοποίηση και αγορές ενεργειακών προϊόντων
Ακόμη και η σύμμαχος των ΗΠΑ, η Ινδία, υιοθετεί τη στρατηγική της αποδολαριοποίησης.
Το Reuters ανέφερε ότι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου της Ρωσίας, η κρατική εταιρεία Rosneft, συνήψε συμφωνία με το κορυφαίο διυλιστήριο της Ινδίας Indian Oil Corp, το οποίο είναι επίσης κρατικό, για να χρησιμοποιήσει το σημείο αναφοράς τιμής του Ντουμπάι στις πωλήσεις πετρελαίου, σε αντίθεση με το δείκτη αναφοράς Brent.
Η απόφαση «να εγκαταλείψουμε το σημείο αναφοράς Brent που κυριαρχείται στην Ευρώπη είναι μέρος μιας μετατόπισης των πωλήσεων πετρελαίου της Ρωσίας προς την Ασία», έγραψε.
Το Reuters ανέφερε «τον διευθύνοντα σύμβουλο της Rosneft, Igor Sechin, [ο οποίος] είπε τον Φεβρουάριο ότι η τιμή του ρωσικού πετρελαίου θα καθοριστεί εκτός Ευρώπης, καθώς η Ασία έχει αναδειχθεί ως ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου».
Πολυπολικός νομισματικός κόσμος
Μία από τις κορυφαίες εφημερίδες του κόσμου, οι Financial Times, αναγνώρισε την προηγούμενη εβδομάδα σε άρθρο του τον Μάρτιο ότι αυτές οι ιστορικές εξελίξεις αποτελούν μέρος μιας μετάβασης σε έναν «πολυπολικό κόσμο των νομισμάτων».
Η εφημερίδα έγραψε ότι «η τραπεζική αναταραχή των ΗΠΑ, ο πληθωρισμός και η επικείμενη μάχη για το ανώτατο όριο του χρέους καθιστούν τα περιουσιακά στοιχεία που βασίζονται σε δολάρια λιγότερο ελκυστικά».
Σημείωσε ότι ο πρώην οικονομολόγος της Goldman Sachs που πρωτοδημοσίευσε τον όρο BRICS, Jim O’Neill, δήλωσε ότι «το δολάριο παίζει υπερβολικά κυρίαρχο ρόλο στα παγκόσμια οικονομικά».
