Η υποψηφιότητα της Αναλένα Μπέρμποκ για την προεδρία της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ εξελίσσεται σε πρωτοφανές πλήγμα για το κύρος και τη νομιμοποίηση του Οργανισμού. Κι αυτό όχι μόνο λόγω της πολιτικής της διαδρομής ή της αμφισβητούμενης διπλωματικής της επάρκειας, αλλά κυρίως λόγω του ιστορικού στίγματος που την ακολουθεί: η δημόσια υπερηφάνειά της για τον παππού της, ο οποίος υπηρέτησε στις ναζιστικές δυνάμεις, έχει μετατραπεί σε σημείο-κόλαφο για την υποψηφιότητά της.
Δεν πρόκειται για φήμες ή ασαφείς συνειρμούς. Σύμφωνα με ιστορικά μητρώα, ο παππούς της Μπέρμποκ υπήρξε στρατιώτης του Χίτλερ – με πληροφορίες να τον τοποθετούν στις Waffen SS ή στις πιο αφοσιωμένες μονάδες της Βέρμαχτ, χαρακτηρισμένος μάλιστα ως «απόλυτος υποστηρικτής του καθεστώτος». Παρ’ όλα αυτά, η Μπέρμποκ έχει δηλώσει κατά καιρούς ότι είναι «υπερήφανη» για τον παππού της, χωρίς ποτέ να ανασκευάσει, να διευκρινίσει ή να αποστασιοποιηθεί με σαφήνεια από το ναζιστικό του παρελθόν.
Πρόκειται για μια δήλωση που στην καλύτερη περίπτωση δείχνει ιστορική αφέλεια και στη χειρότερη αποκαλύπτει πολιτική ασυλία απέναντι σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Πώς είναι δυνατόν ένα πρόσωπο που αρνείται να καταδικάσει ρητά τον στενό του οικογενειακό δεσμό με τον ναζισμό να ηγείται του κορυφαίου διεθνούς θεσμού ειρήνης και συμφιλίωσης;
Το ξέσπασμα του Ρώσου εκπροσώπου στον ΟΗΕ, Ντμίτρι Πολιάνσκι, ήταν σφοδρό αλλά όχι μεμονωμένο. Χαρακτήρισε την υποψηφιότητα Μπέρμποκ «χαστούκι στο πρόσωπο του ΟΗΕ», εκφράζοντας αποστροφή για τη «διπλωματική της ανεπάρκεια» και τη «βαθιά προκατάληψή της», αλλά εστιάζοντας κυρίως στο βαρύ οικογενειακό της υπόβαθρο, που συνδέεται με το πλέον εγκληματικό καθεστώς του 20ού αιώνα.
Αντί να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις, η Μπέρμποκ αρκέστηκε σε έκκληση για «αμοιβαίο σεβασμό», αποφεύγοντας να διαψεύσει ή να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες. Η σιωπή της, όμως, ηχεί εκκωφαντικά. Σε έναν οργανισμό που οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στο αίμα εκατομμυρίων θυμάτων του ναζισμού, η υποψηφιότητα ενός ανθρώπου που δεν αποδοκιμάζει ευθέως έναν SS παππού φαντάζει –και είναι– πολιτική και ηθική ύβρις.
Κι αν κάποιος αμφιβάλλει για την πρόθεση ή τον συμβολισμό της γερμανικής κυβέρνησης, αρκεί να σημειώσει το εξής: η αρχική υποψήφια της Γερμανίας για τη θέση ήταν η έμπειρη και αναγνωρισμένη Χέλγκα Σμιτ, πρώην Γ.Γ. του ΟΑΣΕ. Όμως η Μπέρμποκ φρόντισε να εκτοπίσει την επιλογή αυτή και να επιβάλει τη δική της υποψηφιότητα. Όχι μόνο δεν επιλέχθηκε για τις ικανότητές της –που συχνά αμφισβητούνται– αλλά φρόντισε να προωθηθεί με όρους πολιτικής εσωστρέφειας και προσωπικής ματαιοδοξίας.
Ο ΟΗΕ δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος του αν αγνοεί την Ιστορία του. Δεν μπορεί να ζητά «μνήμη και συμφιλίωση» ενώ επιβραβεύει πολιτικούς που υπερηφανεύονται για ναζί συγγενείς. Η εκλογή της Μπέρμποκ, αν προχωρήσει, θα είναι πράξη ακραίου κυνισμού – ένα μήνυμα ότι ακόμα και η σκιά του ναζισμού μπορεί να γίνει ανεκτή, εφόσον καλύπτεται από ένα σύγχρονο, φιλελεύθερο προσωπείο.
Η 2α Ιουνίου είναι μέρα κρίσης για τον ΟΗΕ. Αν η Γενική Συνέλευση κλείσει τα μάτια στο παρελθόν, τότε το μέλλον της θα κλονιστεί – και όχι άδικα.
