Αρκετοί είναι οι ηγέτες που έχουν προσπαθήσει να πάρουν το ρόλο του μεσολαβητή στην κρίση της Ρωσίας με την Ουκρανία, με τον Guardian να αναλύει τα κίνητρά τους.
Μετά το πρώτο κύμα μεσολαβητών με επικεφαλής τον Εμανουέλ Μακρόν και τον Όλαφ Σολτς, μια νέα ομάδα «ειρηνοποιών» έφτασε στο μακρύ τραπέζι του Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, ή τουλάχιστον προσπάθησε να παρέμβει τηλεφωνικά.
Ανάμεσά τους ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Nαφτάλι Μπένετ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρόεδρος της Τουρκίας, ο διάδοχος του Άμπου Ντάμπι, Mοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ των ΗΑΕ και τώρα ο Ινδός πρωθυπουργός Nαρέντρα Μόντι.
Οι ηγέτες των χωρών αυτών υπερασπίστηκαν τις επεμβάσεις τους και τις διάφορες αποχρώσεις της ουδετερότητάς τους σχετικά με τον πόλεμο, λέγοντας ότι είναι σε να ενεργήσουν ως έντιμοι μεσίτες. Οι επικριτές τους, αντίθετα, λένε ότι η ειρήνη είναι ένα φύλλο συκής πίσω από το οποίο κρύβεται η «ηθική χρεοκοπία» και δικαιολογείται η διατήρηση των ισχυρών εμπορικών δεσμών με τη Ρωσία, που εξακολουθεί να είναι ένας πιθανός νικητής σε αυτή την επίδειξη ισχύος.
Αντιδράσεις στο εσωτερικό του Ισραήλ
Η επίσκεψη του Μπένετ στη Μόσχα το Σάββατο ήταν εκείνη που προκάλεσε τη μεγαλύτερη έκπληξη και είχε συνέπειες. Προφανώς συμβουλεύτηκε τον Μακρόν, τον Σολτς και τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν πριν από το διάλειμμα του Σαββάτου για να περάσει τρεις ώρες με τον Πούτιν προτού ταξιδέψει στο Βερολίνο για να ενημερώσει τον Σολτς. Ο Ερντογάν έλαβε επίσης προειδοποίηση, καθώς έπρεπε να χρησιμοποιήσει τον τουρκικό εναέριο χώρο.
Μετά την επίσκεψη, ο Μπένετ μίλησε δύο φορές με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και πρόκειται να μιλήσει ξανά με τον Πούτιν. Ο υπουργός Εξωτερικών του Γιάιρ Λαπίντ θα συναντήσει τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν στη Λιθουανία, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να σημειώνει κάποια πρόοδο. Ο Μπένετ, πρωθυπουργός από τον Ιούνιο, είναι άπειρος στη διπλωματία, αλλά συνοδευόταν από τον Ζέβ Ελκίν, βετεράνο των συναντήσεων του πρώην πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου με τον Πούτιν από το 2009 και μετά και, σύμφωνα με ισραηλινούς λογαριασμούς, είναι ο αξιωματούχος που έχει περάσει το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα με το Ρώσο ηγέτη.
Αλλά η επίσκεψη του Μπένετ προκάλεσε αντιδράσεις σε εκείνους που εξοργίστηκαν με την απόφαση του Ισραήλ να παραμείνει ουδέτερο εμποδίζοντας τις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία. Ο ίδιος ο Ζελένσκι παραπονέθηκε αρχικά: «Δεν νιώθω ότι ο Μπένετ είναι τυλιγμένος με τη σημαία μας». Η πρώιμη στάση του επίσης δυσαρέστησε την Ουάσιγκτον, αλλά η οργή μετριάστηκε όταν ο Μπένετ πείστηκε να υποστηρίξει το ψήφισμα της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ στις 2 Μαρτίου που καταδίκαζε τη Ρωσία.
Το Ισραήλ έχει κίνητρα να παραμείνει στο πλευρό της Ρωσίας. Εάν η Μόσχα μπορεί να πειστεί να μην υπογράψει την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν, η οποία επί του παρόντος πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της στη Βιέννη, αυτό θα ήταν διπλωματικός θρίαμβος για μια χώρα που της αντιτίθεται εδώ και καιρό. Το Ισραήλ χρειάζεται επίσης τη Ρωσία για να διατηρήσει μια συμφωνία εντός της Συρίας που του επιτρέπει να πραγματοποιεί επιθέσεις σε ιρανικές θέσεις.
Σε ένα οργισμένο άρθρο για την εφημερίδα Haaretz του Ισραήλ, ο συγγραφέας Uri Misgav παραπονέθηκε: «Περπατάμε πάνω σε τσόφλια αυγών, επιφυλακτικοί μήπως προσβάλουμε την διογκωμένη τιμή του Βλαντιμίρ Πούτιν […] Ο Μπένετ αποσύρθηκε ακόμη και από μια συνάντηση για να μιλήσει μαζί του σε ένα εκτεταμένο τηλεφώνημα. Η δικαιολογία ήταν ότι αφορούσε ισραηλινές «διαμεσολαβητικές προσπάθειες». Αντί να κλείνει το τηλέφωνο σε έναν ψυχοπαθή, αδίστακτο δικτάτορα, το Ισραήλ ενεργεί σαν ρωσικό πελατειακό κράτος, σχεδόν σύμμαχος».
Ο πρώην γενικός διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ, Alon Liel, ήταν εξίσου καυστικός. «To υπουργείο Άμυνας λέει ότι επειδή πρέπει να βομβαρδίζουμε τη Συρία μία ή δύο φορές την εβδομάδα, θα πρέπει να μείνουμε ουδέτεροι σε αυτόν τον πόλεμο;» ρώτησε. «Το ταξίδι του Μπένετ στη Ρωσία έδωσε στον Πούτιν τη σφραγίδα της έγκρισης του ουδέτερου Ισραήλ – την οποία δεν θα μπορέσουμε να απομακρύνουμε».
Ο Μπένετ λέει ότι έχει ηθική ευθύνη να προσπαθήσει να φέρει την ειρήνη. «Πήγα στη Μόσχα και στο Βερολίνο για να προσπαθήσω να βοηθήσω να γίνει διάλογος μεταξύ όλων των πλευρών, με την ευλογία και την ενθάρρυνση όλων των παικτών», είπε. «Ακόμα κι αν οι πιθανότητες δεν είναι μεγάλες».
Η Τουρκία δεν είναι «έντιμος μεσίτης»
Η Τουρκία έχει επίσης κατηγορηθεί ότι το παίζει σε διπλό ταμπλό. Η χώρα αντιμετωπίζει οικονομική κρίση και δεν έχει επιβάλει κυρώσεις ή αποκλείσει τον τουρκικό εναέριο χώρο στη Ρωσία, παρόλο που καταδίκασε την εισβολή ξεκάθαρα, επέτρεψε την αγορά τουρκικής κατασκευής drones από τον ουκρανικό στρατό και έκλεισε τον Βόσπορο και τα Δαρδανέλια σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936, η οποία επιτρέπει αν χρειαστεί, να εμποδίσει ορισμένα ρωσικά πολεμικά πλοία να περάσουν τα τουρκικά στενά. (Στην πράξη, η Ρωσία έχει τα πλοία που χρειάζεται στη Μαύρη Θάλασσα για να πραγματοποιήσει μια αμφίβια επίθεση)
Η κριτική στον Ερντογάν στο εσωτερικό της Τουρκίας ήταν λιγότερο έντονη από ό,τι στον Μπένετ, αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι ο Μπόρις Τζόνσον μίλησε τηλεφωνικά με τον Ερντογάν την Παρασκευή και η Γουέντι Σέρμαν, η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, συναντήθηκε με Τούρκους αξιωματούχους εκείνη την ημέρα. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και ο Ουκρανός ομόλογός του Ντμίτρι Κουλέμπα συμφώνησαν να συναντηθούν σε φόρουμ στη νότια Τουρκία την Πέμπτη, στις πρώτες πιθανές συνομιλίες μεταξύ των κορυφαίων διπλωματών από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της.
Ο Πούτιν και ο Ερντογάν που διανύουν και οι δύο την έκτη δεκαετία της ζωής τους και βρίσκονται στην εξουσία για δεκαετίες έχουν αμοιβαία συμπάθεια. Ο Ρώσος πρόεδρος είπε κάποτε για τον Τούρκο ομόλογό του: «Πρόκειται για ένα άτομο που κρατά τον λόγο του – ένας άνδρας». Ο Ερντογάν μίλησε με τον Πούτιν την Κυριακή για μια ώρα, ζητώντας κατάπαυση του πυρός ή ανθρωπιστικούς διαδρόμους όπως οι δύο άνδρες έχουν διαπραγματευτεί στη Συρία. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η κλήση του πέτυχε ελάχιστα.
Αλλά ο Ερντογάν έχει στοιχηματίσει στο παρελθόν στη Ρωσία. Επέλεξε να αγοράσει ρωσικά συστήματα αεράμυνας S-400, προκαλώντας κυρώσεις από τις ΗΠΑ και την κριτική του ΝΑΤΟ. Ο τουριστικός τομέας της βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε 5 εκατομμύρια Ρώσους επισκέπτες ετησίως και η Ρωσία επιβλέπει τον πυρηνικό σταθμό Akkuyu της Τουρκίας στην επαρχία της Μερσίνης. Η Gazprom είναι ιδιοκτήτης του Turkstream, του αγωγού φυσικού αερίου από τη Ρωσία που καλύπτει το 40% της τουρκικής ζήτησης.
Για τη δεξιά πτέρυγα της Τουρκίας, αυτό που διακυβεύεται δεν είναι το μέλλον της Ευρώπης, αλλά της Τουρκίας ως ανερχόμενης δύναμης. Αλλά η Τουρκία είναι επίσης μέλος του ΝΑΤΟ, αναζητά έναν τρόπο επαναπροσέγγισης με τις ΗΠΑ και είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ουκρανίας. Διαρκώς ισορροπώντας ανάμεσα σε ανατολή και δύση, η Τουρκία μάλλον δεν είναι ο έντιμος μεσίτης που θέλει ο Πούτιν.
Τα «ντιλ» των ΗΑΕ
Ένας τρίτος μεσολαβητής ήταν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που είναι κοντά στη Μόσχα και πάντα πρόθυμα να στρώσουν το χαλί καλωσορίσματος για τη ρωσική ελίτ. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα απείχαν από την ψηφοφορία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη ρωσική εισβολή, με τον ανώτερο διπλωμάτη της χώρας, Ανουάρ Γκαργκάς, να αναφέρει σε ανάρτησή του στο Twitter ότι το κράτος του Κόλπου «πιστεύει ότι το να επιλέξεις πλευρά θα οδηγήσει μόνο σε περισσότερη βία».
Υποστήριξε: «Σχετικά με την ουκρανική κρίση, οι προτεραιότητές μας είναι να ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να υιοθετήσουν διπλωματία και να διαπραγματευτούν για την εξεύρεση μιας πολιτικής διευθέτησης που θα τερματίσει αυτή την κρίση». Ωστόσο, όταν η ψηφοφορία επέστρεψε στη γενική συνέλευση λίγες ημέρες αργότερα, τα ΗΑΕ καταψήφισαν τη Ρωσία.
Ο Μπιν Ζάιντ, ο διάδοχος του Άμπου Ντάμπι, μίλησε με τον Πούτιν, λέγοντας ότι η χώρα θα «συνεχίσει τους συντονισμούς της με τα ενδιαφερόμενα μέρη προκειμένου να βοηθήσει στην εξεύρεση μιας βιώσιμης πολιτικής λύσης στη συνεχιζόμενη κρίση».
Τα ΗΑΕ δεν θέλουν να βλάψουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία. Δουλεύουν μαζί στη Λιβύη και αλλού στην Αφρική. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών έχει δεκαπλασιαστεί από το 1997 στα 5 δισ. δολάρια (3,8 δισ. £) το 2021. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αντιπροσωπεύουν το 55% του συνολικού εμπορίου μεταξύ της Ρωσίας και της περιοχής του Κόλπου και είναι ο μεγαλύτερος Άραβας επενδυτής στη Ρωσία, με 80 % του συνόλου.
Ο κινεζικός «πονοκέφαλος» της Ινδίας
Ο τέταρτος και τελευταίος μεσολαβητής είναι ο Μόντι. Μίλησε με τον Πούτιν τη Δευτέρα και προέτρεψε τον Ρώσο ηγέτη να έχει απευθείας συνομιλίες με τον Ζελένσκι. Υποστηρικτής της πολλαπλής ευθυγράμμισης, η Ινδία δέχθηκε επίσης κριτική για την αποχή της τόσο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ όσο και στη γενική συνέλευση στις 2 Μαρτίου.
Το πρώτο καθήκον της Ινδίας ήταν να εκκενώσει περισσότερους από 16.000 Ινδούς φοιτητές που είχαν παγιδευτεί στην Ουκρανία. Αλλά αισθάνεται περιορισμένη. Σχεδόν το 60% του στρατιωτικού υλικού της Ινδίας προέρχεται από τη Ρωσία και το μεγαλύτερο μέρος της μη στρατιωτικής πυρηνικής τεχνολογίας της, αλλά ήλπιζε ότι θα μπορούσε να πείσει τη Ρωσία να απομακρυνθεί από την Κίνα. Αυτό τώρα φαίνεται λιγότερο πιθανό.
