Ένα εξειδικευμένο ομοσπονδιακό δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, αρμόδιο για ζητήματα διεθνούς εμπορίου, προχώρησε στην ακύρωση των τελωνειακών δασμών που είχε επιβάλει η διοίκηση Τραμπ σε όλα σχεδόν τα εισαγόμενα προϊόντα, βάσει προεδρικού διατάγματος. Η απόφαση, η οποία δημοσιοποιήθηκε την Τετάρτη, έκρινε ότι η επιβολή των εν λόγω δασμών συνιστά υπέρβαση εξουσίας από την πλευρά του προέδρου, καθώς η αρμοδιότητα για τη λήψη τέτοιων εμπορικών μέτρων ανήκει αποκλειστικά στο Κογκρέσο.
Το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου (U.S. Court of International Trade) απεφάνθη ότι ο πρώην πρόεδρος Τραμπ δεν μπορούσε να επικαλεστεί τον Νόμο περί Διεθνούς Οικονομικής Έκτακτης Ανάγκης του 1977 (IEEPA) για να θεμελιώσει την απόφαση του να επιβάλει μονομερώς «ανταποδοτικούς» δασμούς ύψους 10% και άνω σε προϊόντα που εισάγονται από σχεδόν όλες τις χώρες. Στην εκτενή, 49σέλιδη απόφαση του δικαστηρίου, σημειώνεται ότι η χρήση του IEEPA για τη γενικευμένη επιβολή δασμών παραβιάζει το συνταγματικό πλαίσιο της διάκρισης των εξουσιών.
Συνταγματικό Πρόβλημα και Νομοθετική Παράκαμψη
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη γνωμοδότηση ενός εκ των μελών του δικαστηρίου, που δεν κατονομάζεται, η ανάθεση «απεριόριστης» εξουσίας στον πρόεδρο για την επιβολή εμπορικών μέτρων σημαίνει πρακτικά εκχώρηση της νομοθετικής εξουσίας στην εκτελεστική, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος των ΗΠΑ. Ο νόμος IEEPA, τονίζει η απόφαση, έχει σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση «εξαιρετικών και ασυνήθιστων απειλών» και όχι για τη γενικευμένη ρύθμιση εμπορίου με όρους προστατευτισμού.
Αντίδραση του Λευκού Οίκου και Έφεση
Η απάντηση της κυβέρνησης Τραμπ δεν άργησε να έρθει. Εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, ο Κους Ντεσάι, κατηγόρησε «δικαστές που δεν έχουν εκλεγεί» ότι υπονομεύουν την ικανότητα της κυβέρνησης να διαχειρίζεται καταστάσεις εθνικής ανάγκης. «Ο πρόεδρος Τραμπ δεσμεύθηκε να βάλει την Αμερική πρώτη. Η κυβέρνησή μας θα εξαντλήσει όλα τα μέσα της εκτελεστικής εξουσίας για να υπερασπιστεί την ασφάλεια και την ευημερία του αμερικανικού λαού», δήλωσε.
Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση Τραμπ άσκησε άμεσα έφεση κατά της απόφασης, με σχετικό δικόγραφο που κατατέθηκε σε ομοσπονδιακό εφετείο. Το έγγραφο αναφέρει ρητά την πρόθεση των εναγομένων να προσφύγουν σε ανώτερο δικαστήριο για την ανατροπή της πρωτόδικης κρίσης.
Το Νομικό και Πολιτικό Διακύβευμα
Η απόφαση αυτή φέρνει στο προσκήνιο ένα καίριο ζήτημα που παραμένει ανοικτό στις ΗΠΑ: το εύρος των προεδρικών εξουσιών, ειδικά σε περιόδους κρίσης. Παρότι το IEEPA επιτρέπει την ταχεία λήψη μέτρων σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, το δικαστήριο έκρινε ότι δεν επιτρέπεται να μετατρέπεται σε εργαλείο για την παράκαμψη της κοινοβουλευτικής διαδικασίας στη χάραξη εμπορικής πολιτικής.
Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο τόσο στις μελλοντικές πολιτικές προστατευτισμού των ΗΠΑ όσο και στον τρόπο που θα ερμηνεύονται οι εξουσίες του προέδρου στα επόμενα χρόνια.
