«Μήπως είχε δίκιο τελικά ο Μαρξ;». Με το ερώτημα αυτό κυκλοφορεί σήμερα, Παρασκευή (30/12) το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, έχοντας μια μεγάλη εικόνα του Καρλ Μαρξ στο εξώφυλλό του.
Όπως αναφέρει το γερμανικό περιοδικό, ο κλασικός καπιταλισμός δεν λειτουργεί πια και πως λόγω των συνεχών παγκοσμίων κρίσεων και μιας επικείμενης κλιματικής κατάρρευσης, αναδύονται νέες μεταρρυθμιστικές ιδέες με «μείγμα» τη λιγότερη ανάπτυξη και τους περισσότερους κυβερνητικούς στόχους.
Ο υπερκαταπιταλιστής που θύμισε Μαρξ
Σχολιάζοντας τα λεγόμενα του αμερικανού δισεκατομμυριούχου επενδυτή και διαχειριστή hedge fund, Ρέι Ντάλιο, το Der Spiegel αναφέρει ότι τον τελευταίο καιρό ο ίδιος φαίνεται ότι δεν διαβάζει πια τα πρωινά τη Wall Street Journal στη βίλα των 2.000 τ.μ, αλλά μάλλον το… Κεφάλαιο του Μαρξ.
«Ο καπιταλισμός δεν λειτουργεί πια για τους περισσότερους ανθρώπους», λέει ο Ντάλιο, ο οποίος φυσικά δεν εμφανίζει καμία σοσιαλιστική τάση. Υπολογίζεται ότι η περιουσία του είναι περίπου 22 δισεκατομμύρια δολάρια.
«Αν τα καλά πράγματα γίνουν υπερβολικά πολλά, τότε απειλούνται να αυτοκαταστραφούν. Θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω ή να πεθάνουν. Ο πλούτος και η ευημερία διανέμονται μόνο μονόπλευρα. Όσοι είναι φτωχοί, παραμένουν φτωχοί και δεν υπάρχει σχεδόν ούτε ίχνος ίσων ευκαιριών. Σταματήστε το», λέει ο δισεκατομμυριούχος, υπογραμμίζοντας ότι ο καπιταλισμός πρέπει επειγόντως να μεταρρυθμιστεί ριζικά. Διαφορετικά θα χαθεί, επάξια.
Γιατί η κριτική στον καπιταλισμό κερδίζει αισθητά δυναμική
Όπως αναφέρει το περιοδικό, η κριτική για τη δύναμη των αγορών υπάρχει από την εποχή του Καρλ Μαρξ, ενώ υπογραμμίζει ότι «λέει πολλά για την κατάσταση του κόσμου όταν οι αποδεδειγμένοι υπερκαπιταλιστές ακούγονται ξαφνικά σαν θαυμαστές του Καρλ Μαρξ».
Σύμφωνα με το Der Spiegel, η κριτική στον καπιταλισμό κερδίζει αισθητά δυναμική, καθώς πολλά είναι αυτά που δεν λειτουργούν πλέον: η παγκοσμιοποίηση καταρρέει και μαζί της το γερμανικό μοντέλο ευημερίας. Ο κόσμος είναι περιχαρακωμένος σε εχθρικά μπλοκ. Ο πληθωρισμός κάνει τους πλούσιους και τους φτωχούς να απομακρύνονται περισσότερο. Σχεδόν όλοι οι κλιματικοί στόχοι χάθηκαν. Και οι πολιτικοί δεν μπορούν πλέον να συμβαδίσουν με την επιδιόρθωση όλων των νέων ρωγμών στο σύστημα.
Στροφή στα κοινωνικά συμφέροντα
Οι εκκλήσεις για μια νέα οικονομική τάξη γίνονται πλέον πιο δυνατές από όλες τις γωνιές, εξαιρετικά πιο συχνά από το απροσδόκητο: Οι Financial Times, ο διεθνής εκφραστής των χρηματοπιστωτικών αγορών, ανακοίνωσαν ότι ήταν καιρός ο νεοφιλελευθερισμός να αποχωρήσει από την παγκόσμια σκηνή: το κράτος έπρεπε να παρέμβει τώρα. Σε εταιρείες από τη Bosch έως την Goldman Sachs, γίνεται συζήτηση για να τεθούν επιτέλους τα κοινωνικά συμφέροντα πάνω από αυτά των μετόχων.
Σε πολλά μέρη, τίθεται ένα μεγάλο θεμελιώδες ερώτημα στις κυβερνήσεις και στα κεντρικά γραφεία των επιχειρήσεων, από διανοούμενους πρωτοπόρους και πραγματιστές: Μπορούμε να συνεχίσουμε με αυτήν την οικονομική τάξη; Με έναν καπιταλισμό που δολοφονεί το κλίμα για όλο και περισσότερα: ολοένα και περισσότερη κατανάλωση, κέρδος, ανάπτυξη; Και με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί όλο και περισσότερη αδικία;
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η παγκοσμιοποίηση έχει ξεφύγει από τον έλεγχο, σχεδόν όλα τα κέρδη καταλήγουν στο 10% των πληθυσμών. Η τρελή κατανάλωση πόρων καταστρέφει τον πλανήτη. Ο χρηματοπιστωτικός κλάδος απολαμβάνει συνεχώς νέες υπερβολές.
«Καλώς ήρθατε στον κόσμο της πολυκρίσης»
Ο Βρετανός οικονομικός ιστορικός Adam Tooze το έθεσε ως εξής: «Καλώς ήρθατε στον κόσμο της πολυκρίσης». Το ένα τεράστιο πρόβλημα διαδέχεται το άλλο και όλα συνδέονται μεταξύ τους. Ενεργειακή κρίση, εμπορικός πόλεμος, διαφαινόμενος παγκόσμιος πόλεμος. Η δημοκρατία δέχεται επίθεση από λαϊκιστές και αυταρχικούς.
Μέχρι πρόσφατα, θα υπήρχε μια λύση σε όλα αυτά τα προβλήματα: η αγορά θα φροντίσει μόνη της. Αλλά ποιος το πιστεύει σοβαρά αυτό σήμερα; Ειδικά δεδομένου του κύριου πολλαπλασιαστή όλων των αναταραχών, της κλιματικής κρίσης.
Τουλάχιστον, ελάχιστοι νέοι το κάνουν. Εδώ και χρόνια, στις βιομηχανικές χώρες εξαπλώνεται μια απτή οργή κατά του καπιταλισμού: Όχι για ιδεολογικούς λόγους, αλλά γιατί τα ενοίκια εκρήγνυνται επειδή η ιδιοκτησία έχει γίνει απρόσιτη. Γιατί να αποδεχτείτε μια μηχανή ευημερίας που καταναλώνει πόρους όταν δεν παράγει πλέον ευημερία για όλους; Τότε είναι καλύτερο να εργάζεστε μόνο τέσσερις ημέρες την εβδομάδα.
