Η έκφραση «ο Παύλος έκλεψε την παράσταση» ίσως δεν είναι απολύτως αρμόζουσα σαν σχόλιο σε ένα γεγονός λυπηρό όπως είναι, αντικειμενικά, μια κηδεία. Αλλά αυτό ακριβώς συνέβη: σε όλο το τελετουργικό, από τις δοκιμές μεταφοράς του φερέτρου την Κυριακή έως τον τελευταίο αποχαιρετισμό και την ταφή του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου στο Τατόι τη Δευτέρα, σχεδόν μονίμως ο Παύλος βρισκόταν στο κέντρο του κάδρου. Το στοιχείο αυτό ξένισε και προκάλεσε εντύπωση, ιδιαίτερα σε ένα κοινό όπως το ελληνικό, ελάχιστα εξοικειωμένο με τη «χορογραφία» που ορίζει η εθιμοτυπία για την κηδεία ενός έκπτωτου μονάρχη.
Αμέσως δημιουργήθηκε, επίσης, μια παραφιλολογία για το τι θα μπορούσε να σημαίνει, ποιο ήταν το μήνυμα της πρωτοκαθεδρίας του Παύλου. Η στάση και η συμπεριφορά του, η κινησιολογία, ο τρόπος που ενσάρκωσε τον νέο του ρόλο ως αρχηγού της ευρύτερης τέως βασιλικής οικογένειας, ένα βήμα μπροστά από τα δύο αδέλφια του και κατόπιν στο πλευρό της συντετριμμένης από το πένθος μητέρας του Αννας-Μαρίας, κρατώντας υποστηρικτικά το χέρι της κ.λπ., για πολλούς ήταν όλα κωδικοποιημένα μηνύματα.
Η αλήθεια είναι ότι ο πρωταγωνιστικός ρόλος ανατέθηκε στον Παύλο με δύο εντελώς διαφορετικούς τρόπους: ο ένας ήταν αυστηρά προσδιορισμένος από το πρωτόκολλο και ένα τυπικό που παραμένει λίγο-πολύ αναλλοίωτο επί αιώνες. Ως πρωτότοκος και διάδοχος -ανεξάρτητα από το πραγματικό, μηδενικό αντίκρισμα του συγκεκριμένου τίτλου στη σημερινή Ελλάδα-, ο Παύλος ήταν υποχρεωμένος να προεξάρχει. Να βαδίζει πρώτος στην άδεια Μητρόπολη κατά την υποδοχή του φερέτρου μετά το λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ελευθερίου, να υποδέχεται τους βασιλείς και λοιπούς εστεμμένους μεταξύ των υψηλών προσκεκλημένων, να βρίσκεται στη μία από τις δύο εμπρός γωνίες του φερέτρου, όταν οι γιοι και οι εγγονοί του Κωνσταντίνου Β’ το σήκωσαν στους ώμους τους.
Επίσης, ήταν ο Παύλος αυτός που εκφώνησε τον επικήδειο προς τιμήν του νεκρού πατέρα του. Ολα αυτά προβλέπονταν από την εθιμοτυπία και το τελετουργικό. Ωστόσο, ο Παύλος αναδείχθηκε σε πρωταγωνιστή της κηδείας εξαιτίας της εκτεταμένης προβολής και του ενδιαφέροντος που προσέλκυσε το όλο γεγονός. Σχεδόν ταυτόχρονα με την επίσημη επιβεβαίωση ότι ο Κωνσταντίνος Β’ απεβίωσε, πυροδοτήθηκε έντονη φημολογία, εντός και εκτός ελληνικών συνόρων, ότι ο πρωτότοκος γιος του τέως βασιλέα πρόκειται να μετεγκατασταθεί μόνιμα στην Αθήνα.
Υποτίθεται, δε, πως η μετοικεσία του Παύλου, της Μαρί-Σαντάλ και των πέντε τέκνων τους στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία όπου και μοιράζουν τον χρόνο τους ως σήμερα, θα αποτελέσει την απαραίτητη προϋπόθεση για κάτι ακόμη πιο σπουδαίο: την εκκίνηση της ενεργού ανάμειξης του τέως πρίγκιπα στην ελληνική πολιτική, ιδρύοντας, πιθανότατα, το δικό του κόμμα κ.ο.κ. Ωστόσο, από το ρεπορτάζ του «Πρώτου ΘΕΜΑτος» προκύπτει ότι σχεδόν τίποτα από τα προηγούμενα δεν ισχύει.
Η χίμαιρα του «πρίγκιπα-κομματάρχη»
Πίσω από τις φήμες για τις υποτιθέμενες μελλοντικές κινήσεις του Παύλου στην Ελλάδα βρίσκεται απλώς μια διαρροή, ένα αυθεντικό «ράδιο-αρβύλα», προερχόμενο από τον κύκλο των ανθρώπων οι οποίοι ενεπλάκησαν στην εκτέλεση του τελετουργικού. Ο Παύλος, συνομιλώντας με κάποιους εξ αυτών γύρω από τις λεπτομέρειες της κηδείας, χρησιμοποίησε εν παρόδω μια έκφραση του τύπου «και τώρα θα τα λέμε πιο συχνά». Ο,τι και αν εννοούσε, η φράση του ερμηνεύτηκε σαν ειλημμένη απόφαση, διογκώθηκε, κατόπιν περιήλθε εις γνώσιν κάποιου δημοσιογράφου και τα υπόλοιπα ακολούθησαν τη συνήθη πορεία μιας μη επιβεβαιωμένης, πλην «καυτής» είδησης.
Παρ’ όλα αυτά, στα σχέδια του Παύλου για το μέλλον δεν περιλαμβάνεται ούτε η δημιουργία κόμματος, ούτε καν η ατομική εμπλοκή του στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Οσο και αν ο ίδιος, καθώς μεγάλωνε, υπερασπίστηκε το δικαίωμά του να αποκαλείται «πρίγκιπας», παρόλο ότι οι Ελληνες είχαν καταργήσει προ πολλού τον θεσμό της βασιλείας, το να έρθει στην Ελλάδα για να γίνει πολιτικός, κομματάρχης κ.λπ. είναι μια χίμαιρα. Και σίγουρα όχι μια χίμαιρα την οποία προτίθεται να κυνηγήσει ο Παύλος.
Κατ’ ουσίαν, το σενάριο αυτό αποτελεί προβολή ευσεβών πόθων ή των απωθημένων μιας ορισμένης μερίδας παραγόντων της πολιτικής, καθώς και πολιτών. Οι οποίοι βασίζονται στο ενδιαφέρον του Παύλου για την Ελλάδα, το οποίο ίσως αναπτύξει περαιτέρω υπό κάποια ιδιότητα παρόμοια με εκείνη που είχε επιλέξει ο πατέρας του τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του.
Εναν ρόλο, δηλαδή, «πρεσβευτή επί τιμή» τρόπον τινά της χώρας σε επίπεδο υψηλών γνωριμιών, προβολής, στο πλαίσιο ενός κάποιου ευγενούς lobbying υπέρ των ελληνικών συμφερόντων χωρίς όμως οποιαδήποτε ανάληψη επίσημων καθηκόντων ή τη συστηματική συνεργασία ανάμεσα στον Παύλο και την ελληνική κυβέρνηση. Επ’ αυτού δεν έχει γίνει καν η παραμικρή συζήτηση.
Οσο για τη μόνιμη κατοίκηση στην Ελλάδα, ο 55χρονος Παύλος και η πολυμελής οικογένειά του επ’ ουδενί φαίνονται διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν τη ζωή τους μεταξύ Νέας Υόρκης και Λονδίνου, ούτε να πάψουν να διαμένουν για μεγάλα διαστήματα στις υπόλοιπες ανακτορικές κατοικίες που διαθέτουν ανά τον κόσμο.
Συνεπώς, η πληροφορία περί μετεγκατάστασης στην Αθήνα για τον τέως διάδοχο του ελληνικού θρόνου οφείλεται μάλλον σε μια διασταλτική (και εξίσου αυθαίρετη) ερμηνεία της σκέψης του να αποκτήσει μια σταθερή κατοικία στην Ελλάδα, την οποία θα χρησιμοποιεί ο ίδιος και τα παιδιά του όποτε χρειαστεί στο μέλλον. Προς αυτή την κατεύθυνση εξετάζονται οι πιθανές εναλλακτικές επιλογές είτε για την αγορά διαμερίσματος στο κέντρο της Αθήνας, π.χ. στην περιοχή μεταξύ Κολωνακίου και Προεδρικού Μεγάρου, είτε κάποιας κατοικίας στα βόρεια προάστια, ώστε ο Παύλος να βρίσκεται πλησιέστερα στον αδελφό του Νικόλαο. Ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει εγκατασταθεί στο Καστρί και κατοικεί μόνιμα στο σπίτι της Σοφίας Παπανδρέου, μαζί με τη σύζυγό του, Τατιάνα Μπλάτνικ.
Εντούτοις, παρά τις υπερβολές ορισμένων ΜΜΕ σχετικά με τις επόμενες κινήσεις του Παύλου, η εντύπωση ότι ο ίδιος προτίθεται να συσφίξει τους δεσμούς με την Ελλάδα, κατά έναν τρόπο, δεν είναι παντελώς αβάσιμη. Ο επικήδειος στον Κωνσταντίνο Β’ ίσως περιελάμβανε κάποιες νύξεις για την ανανεωμένη σχέση του Παύλου με την Ελλάδα από εδώ και πέρα.
Μέσα από τη Μητρόπολη των Αθηνών, ο Παύλος ενδεχομένως θέλησε να απευθυνθεί τόσο στον νεκρό πατέρα του, ο οποίος σε λίγη ώρα θα ενταφιαζόταν στο Τατόι δίπλα στους δικούς του γονείς, όσο και στον πεθερό του, τον Αμερικανό μεγιστάνα του πλούτου και πατέρα της Μαρί-Σαντάλ, Ρόμπερτ Γουόρεν Μίλερ. Διότι ένα από τα κεντρικά κλειδιά για τη σκιαγράφηση του χαρακτήρα του Παύλου είναι η διαρκής αναμέτρηση με τις κεντρικές πατρικές φιγούρες της ζωής του που τον επισκίαζαν ανέκαθεν: αφενός με τον τέως βασιλέα πατέρα του και τον μοναρχικό οίκο των Γλύξμπουργκ -σε συνδυασμό με τον βασιλικό οίκο της Δανίας, στον οποίο ανήκει η μητέρα του Αννα-Μαρία.
Ο Παύλος φαίνεται πως θεωρεί σημαντικό το να αντιμετωπίζεται σαν άξιος διάδοχος του θρόνου. Αφετέρου όμως διεκδικεί μια αυτόφωτη πορεία έναντι του πανίσχυρου, δισεκατομμυριούχου πεθερού του. Υπ’ αυτό το πρίσμα, ο επικήδειος για τον Κωνσταντίνο θα μπορούσε να ερμηνευτεί και σαν δήλωση προθέσεων για τον ίδιο τον Παύλο, ο οποίος ανέλαβε το χρέος να τον εκφωνήσει στη Μητρόπολη.
Οι θεμελιώδεις ιδέες που θέλησε να προβάλλει, καθόλου τυχαία, ήταν η αγάπη για την Ελλάδα και το κληρονομικό χρέος που ο ίδιος συναισθάνεται – το πέρασμα του σκήπτρου, θα έλεγε κανείς, διακινδυνεύοντας να ακουστεί γραφικός.
Σε ελληνικά που σε άλλους ακούστηκαν ασταθή και σε άλλους θύμισαν την εκφορά του Γιώργου Παπανδρέου, καθώς και σε πολύ πιο ρέοντα αγγλικά, ο Παύλος εξήρε τη φιλοπατρία του τεθνεώτος τέως βασιλιά, την αφοσίωσή του στο να προσφέρει στον ελληνικό λαό και τις δημοκρατικές ελευθερίες, την πολύπλευρη ανάμειξή του στον Ολυμπισμό ως διακεκριμένος αθλητής, αλλά και σαν κάποιον που βοήθησε με την επιρροή και τις διασυνδέσεις του στην ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 από την Αθήνα.
Επίσης, ο Παύλος περιέγραψε τον Κωνσταντίνο Β’ σαν αγωνιστή κατά της δικτατορίας και παράγοντα σταθερότητας διαχρονικά ό,τι αναμενόταν δηλαδή σε έναν επικήδειο, όπου, εξ ορισμού, τα αμφιλεγόμενα σημεία του βίου και της πολιτείας του νεκρού παρουσιάζονται διακριτικά και με τη μέγιστη προσοχή εις τις ακάνθους οιουδήποτε είδους. Το σημαντικό όμως ήταν ότι ο Παύλος θέλησε να τονίσει την αίσθηση ότι το πνεύμα του Κωνσταντίνου θα συνεχίσει να υπάρχει, δίνοντας λαβές σε υποθέσεις ότι προδιαγράφει τη δική του ενασχόληση με τα ίδια αντικείμενα: «Κωνσταντίνε, μεγαλειότατε, βασιλιά, πατέρα μου, δεν είναι αυτό το τέλος», είπε ο Παύλος χαρακτηριστικά στην αρχή της ομιλίας του.
Και κατόπιν αναφέρθηκε στον συνονόματο παππού του, υπογραμμίζοντας ακόμη πιο έντονα την ιδέα της αδιάρρηκτης κληρονομιάς, όπως ο ίδιος ο Παύλος την αντιλαμβάνεται από γενιά σε γενιά εντός του βασιλικού οίκου. Ακόμη πιο εμφατικά, ο Παύλος έκανε λόγο για «συμβόλαιο τιμής» ανάμεσα στην Ελλάδα και τους τέως βασιλείς της, άρα και τον ίδιο πλέον ως διάδοχο – έστω και ενός θρόνου που απλώς υπήρξε κάποτε.
Ο μεγιστάνας πεθερός
Πέρα από αυτό της πρώτης ανάγνωσης, ότι ως πρωτότοκος γιος και διάδοχος αποχαιρετά τον γονέα του, το μήνυμα του Παύλου μέσω της επικήδειας ομιλίας του ήταν επίσης ότι από τούδε και στο εξής θα είναι αυτός ο πρώτος πόλος αναφοράς για οτιδήποτε σχετίζεται με την τέως βασιλική οικογένεια της Ελλάδος.
Η κηδεία ήταν σιωπηρά και η τελετή στέψης του διαδόχου Παύλου – ή το επόμενο στάδιο στη σύγκρισή του με την προηγούμενη γενιά. Αλλωστε, ο Παύλος έγινε πέντε φορές πατέρας, ακριβώς όπως και ο Κωνσταντίνος. Και επιδίδεται στην ιστιοπλοΐα ανοιχτής θάλασσας – ή μάλλον ωκεανού, ακριβώς όπως o πατέρας και ο πεθερός του: ο μεν Κωνσταντίνος Β’ υπήρξε Χρυσός Ολυμπιονίκης, ο δε Ρόμπερτ Μίλερ έχει πάθος με το σπορ σε τέτοιο βαθμό ώστε να δαπανά εκατομμύρια δολάρια για τη ναυπήγηση αγωνιστικών σκαφών, με τα οποία ο ίδιος έχει δρέψει δάφνες, έχει σημειώσει παγκόσμια ρεκόρ, αλλά και εκθέσει τον εαυτό του σε θανάσιμο κίνδυνο, όπως π.χ. τον Απρίλιο του 2005.
Τότε ο Ρόμπερτ Μίλερ ήταν αποφασισμένος να κερδίσει, πάση θυσία, στον αγώνα Rolex Transatlantic Challenge. Δεν θεωρούσε αρκετό, όμως, το να στεφθεί νικητής σε μια μαραθώνια μάχη με τον Ατλαντικό. Ο Μίλερ επεδίωκε να καταρρίψει το προηγούμενο ρεκόρ για τον χρόνο διάσχισης του ωκεανού με ιστιοφόρο, μια επίδοση που παρέμενε απλησίαστη επί σχεδόν έναν αιώνα. Η λύσσα του Μίλερ θύμιζε εκείνη του καπετάν Αχαάμπ, στον περίφημο «Μόμπι Ντικ» του Χέρμαν Μέλβιλ.
Σύμφωνα με όλες τις περιγραφές, ο Ρόμπερτ Μίλερ πίεσε το σκαρί του «Mari-Cha IV» πολύ πέρα από τα όρια της αντοχής του και κόντρα στην κακοκαιρία, ύστερα από 9 ημέρες, 15 ώρες, 55 λεπτά και 23 δεύτερα, με ένα βαριά τραυματισμένο σκάφος από τη μάχη με τον άνεμο και τα κύματα, εκπλήρωσε το όνειρό του, συντρίβοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ στην ίδια διαδρομή. Ενώ δύο χρόνια πριν, και πάλι επιβαίνοντας στο σκάφος «Mari-Cha IV» (βαφτισμένο, προφανώς, με το όνομα της Μαρί-Σαντάλ), ο Μίλερ είχε πετύχει παγκόσμιο ρεκόρ, διασχίζοντας τον Ατλαντικό σε χρόνο κάτω από τις 7 ημέρες. Σε αυτό τον άθλο, ο Ρόμπερτ Μίλερ είχε στο πλευρό του τον Παύλο.
Σε συμβολικό επίπεδο, η τεκνοποίηση και η ιστιοπλοΐα δεν είναι τομείς στους οποίους απλώς προέκυψε -ευγενής και ακήρυχτος, βεβαίως- συναγωνισμός του Παύλου με τον πατέρα και τον πεθερό του. Οπως επίσης και στις επιχειρήσεις με τις οποίες ασχολείται ο Παύλος, η σκιά του πεθερού του είναι κάτι περισσότερο από αισθητή. Με περιουσία της τάξης των 7 δισ. δολαρίων, τα οποία συσσωρεύτηκαν από τα κέρδη του δικτύου καταστημάτων με αφορολόγητα είδη, για τον Ρόμπερτ Μίλερ αποτελεί κάτι σαν ανάξια αναφοράς λεπτομέρεια το να στηρίξει την επιχειρηματική δραστηριότητα του γαμπρού του, επενδύοντας μερικά εκατ. δολάρια στην εταιρεία διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων του Παύλου.
Ετσι, η μητρική επιχείρηση του Μίλερ, ο όμιλος Mari-Cha Group (προηγουμένως Search Investment Group), παράλληλα με το δίκτυο των καταστημάτων Duty Free Shoppers, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στον πλανήτη, κατέχει μεγάλο μερίδιο μετοχών στην εταιρεία Ortelius Capital Partners. Η τελευταία ανήκει στον Παύλο και τον συνέταιρό του, Πίτερ ΝτεΣόρσι, από τους οποίους και διευθύνεται αν και δύσκολα θα πίστευε κάποιος ότι η Ortelius είναι εντελώς αυτόνομη και αυτοδιοίκητη, ανεξάρτητη από τους σχεδιασμούς και τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας του Ρόμπερτ Μίλερ.
Το fund Ortelius, μια εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων η οποία αυτοχαρακτηρίζεται «εναλλακτική» και «ακτιβιστική». Σύμφωνα με τους ιδρυτές της, η Ortelius ειδικεύεται στα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου και συχνά ακολουθεί τακτικές επενδυτικού ακτιβισμού. Αποτελεί την κύρια επαγγελματική δραστηριότητα του Παύλου από το 2002. Τότε ο τέως πρίγκιπας, μαζί με τον σταθερό συνεργάτη του, τον Πίτερ ΝτεΣόρσι, ίδρυσαν την Ortelius στη Νέα Υόρκη, με την έδρα της εγκατεστημένη στον αριθμό 450 της Park Avenue.
Προηγουμένως, ο Παύλος είχε δοκιμάσει την τύχη του στον κλάδο της ναυτιλίας, τον κέρδισε όμως ο κλάδος της διαχείρισης επενδύσεων, υπό την ιδιότητα είτε του συμβούλου είτε του συνιδιοκτήτη διαφόρων εταιρειών. Ενδεικτικά, το 1997 έγινε συνιδρυτής στην εταιρεία επενδύσεων Gryphon Asset Management, ενώ έναν χρόνο αργότερα έκανε το ίδιο με την Ivory Capital Group LLC, μια επενδυτική εταιρεία που διαχειρίζεται ιδιωτικά κεφάλαια επιχειρηματικών οικογενειών κ.λπ.
Για την οποία ο Παύλος έχει δηλώσει ότι «μαζί με τους συνεταίρους μου, καταφέραμε να συγκεντρώσουμε επενδυτικό κεφάλαιο 1,2 δισ. δολαρίων μέσα σε 5 χρόνια». Σήμερα, πάντως, ο Ομιλος Ivory εμφανίζει χαρτοφυλάκιο αξίας 236 εκατ. δολαρίων και ανακοινώνει ότι το τελευταίο έτος πέτυχε απόδοση της τάξης του 8%.
Η πορεία του Παύλου
Ο Παύλος γεννήθηκε έναν μήνα μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ως δεύτερο παιδί του Κωνσταντίνου και της Αννας-Μαρίας, έπειτα από την πριγκίπισσα Αλεξία. Ο 26χρονος τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος αποπειράθηκε να ανατρέψει τους δικτάτορες με ένα ερασιτεχνικής σύλληψης αντιπραξικόπημα, το οποίο απέτυχε παταγωδώς όπως ήταν φυσικό. Με τον Παύλο ως βρέφος στην κούνια, ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να εγκατασταθεί οικογενειακώς στη Ρώμη. Εκεί πέρασε ο Παύλος τα πρώτα παιδικά του χρόνια, με κατ’ οίκον εκπαίδευση και συμμαθητές την Αλεξία και τον μικρότερο αδελφό του, Νικόλαο, ο οποίος είχε στο μεταξύ προστεθεί στα τέκνα της εξόριστης βασιλικής οικογένειας.
Οταν πλέον ο Παύλος ήταν 6 ετών, ακολούθησε μια νέα μετοικεσία, αυτή τη φορά στην Κοπεγχάγη και στο ανάκτορο των Δανών βασιλέων, γονέων της Αννας-Μαρίας. Το 1974, μετά την πτώση της χούντας και την κατάργηση της βασιλείας, ο Κωνσταντίνος εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, όπου ο Παύλος εκπαιδεύτηκε στο Ελληνικο Σχολείο που είχε ιδρύσει ο τέως βασιλιάς. Σε εκείνη την περίοδο, ο Παύλος δέθηκε πολύ με τη γιαγιά του, τη Φρειδερίκη, η οποία μοίραζε τον χρόνο της ανάμεσα στο Λονδίνο και τη Μαδρίτη, κοντά στην κόρη της Σοφία. Ο Παύλος έχει διηγηθεί στο περιοδικό «Vanity Fair» ότι την Πρωτοχρονιά του 1981 η Φρειδερίκη «με κοίταξε στα μάτια και μου είπε «φέτος θα γυρίσουμε στην Ελλάδα».
Εγώ δεν την πίστεψα, γιατί το ίδιο μου έλεγαν κάθε χρόνο. Αλλά η γιαγιά έμοιαζε βέβαιη». Το προαίσθημα της Φρειδερίκης επαληθεύτηκε μεν, αλλά με μακάβριο τρόπο, καθώς εκείνη τη χρονιά απεβίωσε. Λίγο αργότερα, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές και το κλίμα για τη βασιλική οικογένεια βάρυνε ακόμη περισσότερο: «Οταν έγραφα το όνομά μου στις εκθέσεις μου ως μαθητή», διηγείται ο Παύλος, «και σημείωνα τη λέξη «πρίγκιπας», οι δάσκαλοι τη διέγραφαν. Εγώ τους αγνοούσα, εκείνοι όμως το έκαναν μεγάλο ζήτημα μέσα στο σχολείο, το οποίο υπαγόταν στο ελληνικό υπουργείο Παιδείας. Τελικά οι γονείς μου αποφάσισαν να το κλείσουν και να το ανοίξουν ξανά, σαν εντελώς ιδιωτικό».
Μετά το λύκειο, ο Παύλος πήγε για σπουδές στο Νέο Μεξικό, σε μια σχολή διεθνών σχέσεων με ανθρωπιστικό χαρακτήρα, προσανατολισμένο στη συνεννόηση μεταξύ των λαών κ.λπ. Κατόπιν εντάχθηκε στον βρετανικό στρατό όπου και υπηρέτησε επί τέσσερα χρόνια, καταλήγοντας στο έφιππο σύνταγμα επιλέκτων, τους Σκώτους Δραγόνους της Βασιλικής Φρουράς. Αφού πέρασε έναν χρόνο σε γερμανική συμμαχική βάση, το 1990 εγκατέλειψε τον βρετανικό στρατό και επέστρεψε στις ΗΠΑ και πάλι για ανώτερες σπουδές διεθνών σχέσεων, στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν της Ουάσινγκτον. Οπου, καθώς άρχιζε το τελευταίο εξάμηνο του πρώτου μεταπτυχιακού του, γνώρισε τη Μαρί-Σαντάλ.
Με την οποία, όπως έχουν εξομολογηθεί πολλάκις αμφότεροι, υπήρξε αμοιβαία έλξη, κατευθείαν από την πρώτη ματιά. Καίτοι νεότερη του Παύλου κατά ενάμιση χρόνο, η Μαρί-Σαντάλ Μίλερ είχε ήδη συσσωρεύσει πλούτο ξεχωριστών εμπειριών και είχε αναπτύξει μια ασυμβίβαστη, μποέμ, προσωπικότητα. Γεννήθηκε στο Λονδίνο, αλλά μεγάλωσε στο Χονγκ Κονγκ, εφόσον εκεί ο πατέρας της είχε την έδρα της κολοσσιαίας επιχείρησής του.
Πρώην βετεράνος της Κορέας, αλλά με πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ο Ρόμπερτ Μίλερ εξασφάλισε στην οικογένειά του βασιλικές κυριολεκτικά ανέσεις. Ωστόσο, παρά την αδιανόητη χλιδή, η Μαρί-Σαντάλ και οι δύο αδελφές της ενθαρρύνονταν από τους γονείς τους να αναπτύξουν ενδιαφέροντα και να κάνουν τις δικές τους επιλογές – ακόμη και σε σχέση με το θρήσκευμα της προτίμησής τους.
Σε ό,τι αφορά τις πολιτισμικές επιρροές, όπως είπε η Μαρί-Σαντάλ σε συνέντευξή της «ο πατέρας μου είναι Αμερικανός, η μητέρα μου κατάγεται από τον Ισημερινό, γεννήθηκα στη Βρετανία, μεγάλωσα στο Χονγκ Κονγκ, πήγα σχολείο στο Γκστάαντ της Ελβετίας και κατόπιν στο Παρίσι. Λίγο αργότερα βρέθηκα στη Νέα Υόρκη.
Εκεί, στα 16 μου χρόνια, γνώρισα τον Αντι Γουόρχολ και δούλεψα μαζί του, στο Factory. Εκανα κάθε είδους δουλειά, από σερβιτόρα έως τηλεφωνήτρια. Υστερα έφυγα για να αποφασίσω τι θέλω να κάνω στη ζωή μου».
Η Μαρί-Σαντάλ δοκίμασε να φοιτήσει σε ανώτατη σχολή για σχεδιαστές μόδας, στη Νέα Υόρκη, την οποία και εγκατέλειψε ύστερα από μόλις ένα εξάμηνο, καθώς τη βρήκε βαρετή και κατώτερη των προσδοκιών της.
Επέστρεψε στο Παρίσι, όπου ασχολήθηκε με την ιππασία, την εκτροφή και φροντίδα αλόγων, προτού μετακομίσει στην Ιταλία για ένα τρίμηνο σεμινάριο στην Ιστορία της Τέχνης. Και κάπου εν μέσω αυτής της περιπλάνησης ανά τον κόσμο, τις σπουδές και τα ενδιαφέροντά της, συνάντησε τον «πρίγκιπά» της – έστω και εάν το δικό της παραμύθι ήταν ήδη υπερβολικά συναρπαστικό από μόνο του.
Ο Παύλος και η Μαρί-Σαντάλ παντρεύτηκαν τον Ιούλιο του 1995, σε μια γαμήλια τελετή που ήταν εξαρχής προδιαγεγραμμένη να αφήσει εποχή -αν μη τι άλλο διότι έως τότε κανένας Ευρωπαίος πρίγκιπας από τη γενιά του Παύλου δεν είχε λάβει ως συμβία του ενώπιον Θεού και ανθρώπων μία κοινή θνητή και όχι γαλαζοαίματη. Αλλά, βέβαια, ο γάμος Παύλου και Μαρί-Σαντάλ θεωρήθηκε το γεγονός της χρονιάς για το παγκόσμιο τζετ σετ, την παραδοσιακή και μη αριστοκρατία κ.λπ. λόγω της γενναιοδωρίας του Ρόμπερτ Μίλερ. Το δώρο του προς τη νύφη, η «προίκα» την οποία εμμέσως έλαβε ο Παύλος από τον πεθερό του, ήταν ένα κεφάλαιο 200 εκατ. δολαρίων «για τα πρώτα έξοδα» των νεονύμφων.
Για τις δεξιώσεις, πριν, κατά και μετά την τελετή, προς τέρψιν των 1.300 προσκεκλημένων, δαπανήθηκαν χρήματα χωρίς κανένα όριο. Οσο για το νυφικό της Μαρί-Σαντάλ, διά χειρός του μέγα Valentino, κόστισε 225.000 δολάρια. Για χάρη δε του Παύλου και της εκλεκτής της καρδιάς του, συντελέστηκε η πολυπληθέστερη συνάθροιση ευγενών, συμπεριλαμβανομένων βασιλέων, πριγκίπων κ.ο.κ. μετά τους γάμους της βασίλισσας Ελισάβετ με τον πρίγκιπα Φίλιππο, το 1947.
Παιδιά και επιχειρήσεις
Σε μια περίοδο 12 ετών μετά τη μεγαλειώδη γαμήλια τελετή στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας, στο Λονδίνο, ο Παύλος και η Μαρί-Σαντάλ απέκτησαν τα πέντε παιδιά τους. Με την εξής ακολουθία: Η Μαρία-Ολυμπία γεννήθηκε το 1996, ο Κωνσταντίνος-Αλέξιος το 1998, ο Αχιλλέας-Ανδρέας το 2000, ο Οδυσσέας-Κίμων το 2004 και ο Αριστείδης-Σταύρος το 2008. Τα τρία πρώτα παιδιά αντίκρισαν το φως του κόσμου στη Νέα Υόρκη, το τέταρτο στο Λονδίνο και το τελευταίο στο Λος Αντζελες, στοιχείο που αντανακλά τις μετακινήσεις της οικογένειας. Απαντα, πάντως, τα τέκνα του Παύλου και της Μαρί-Σαντάλ προσφωνούνται σαν «πρίγκιπες».
Και ήδη η Μαρία-Ολυμπία, ο Κωνσταντίνος-Αλέξιος και ο Αχιλλέας-Ανδρέας είναι αρκετά μεγάλοι ώστε να έχουν μια αυθύπαρκτη παρουσία, να πειραματίζονται με τα πεδία των ενδιαφερόντων τους για μια ενδεχόμενη επαγγελματική σταδιοδρομία κ.λπ. Αλλά εξίσου άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι η μητέρα τους, η Μαρί-Σαντάλ, δεν αφέθηκε να απορροφηθεί εντελώς από τη διαδικασία της τεκνοποίησης. Ενώ κυοφορούσε τον Αχιλλέα-Ανδρέα, αποφάσισε να διερευνήσει τα όρια των προσωπικών της δυνατοτήτων ως επιχειρηματία.
Αρχικά η Μαρί-Σαντάλ έκλινε προς την αγορά των γυναικείων καλλυντικών, όταν όμως ζήτησε τη συμβουλή κάποιου γνώστη του συγκεκριμένου κλάδου ο οποίος την αποθάρρυνε, συμφώνησε μαζί του πως θα έπρεπε να «ακολουθήσει την κατεύθυνση που της έδειχνε η καρδιά της». Και εφόσον εκείνη την περίοδο η Μαρί-Σαντάλ κυρίως κυοφορούσε και γεννούσε, στράφηκε στην παιδική μόδα.
Σύμφωνα με όσα έχει εκμυστηρευτεί η ίδια, χρειάστηκε μόλις δύο εβδομάδες έως ότου εντοπίσει τον ιδανικό, για τις δικές της προδιαγραφές, κατασκευαστή παιδικών ενδυμάτων, στη Γαλλία. Και εντός άλλων τριών εβδομάδων μετά τη σύναψη συμφωνίας με τον παραγωγό των προϊόντων, η Μαρί-Σαντάλ έδωσε τα χέρια για τη συνεργασία με έναν σχεδιαστή, επίσης Γάλλο.
Οι βάσεις της νέας εταιρείας είχαν κιόλας τεθεί και ήταν έτοιμη για απογείωση. Οσο για την ονομασία, η Μαρί-Σαντάλ δεν χρειάστηκε να προβληματιστεί ιδιαίτερα – μια και ουδέποτε έθεσε τον εαυτό της προ διλημμάτων για το εάν είναι πρέπον να αυτοπροβάλλεται, να ταυτίζει μια εμπορική επωνυμία με την προσωπικότητά της κ.λπ. Ετσι, με εξαιρετικά συνοπτικές διαδικασίες, η «εστεμμένη πριγκίπισσα Μαρί-Σαντάλ Κλερ Μίλερ», όπως είναι ο πλήρης τίτλος της, βάφτισε την εταιρεία της, απλούστατα, «Μαρί-Σαντάλ». Και, 23 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η επιχείρηση της συζύγου του Παύλου έχει αναδειχθεί σε χρυσωρυχείο.
Διαθέτει σε όλο τον κόσμο δεκάδες είδη παιδικής ένδυσης, υψηλής ποιότητας και αισθητικής, υποστηρίζεται από celebrities περιωπής όπως π.χ. η δούκισσα του Κέιμπριτζ Κέιτ Μίντλετον μεταξύ άλλων.
Επίσης, η μάρκα «Μαρί-Σαντάλ» επεκτείνεται σε καινούρια πεδία, όπως τα αξεσουάρ σπιτιού, κάνοντας την ιδιοκτήτριά της κατά τι πλουσιότερη: η προσωπική περιουσία της, στην παρούσα φάση, εκτιμάται σε περίπου 2,5 δισ. δολάρια. Επιπλέον, ως υποσημείωση στην επιχειρηματική επιτυχία της Μαρί-Σαντάλ θα πρέπει να προστεθεί και δη διπλά υπογραμμισμένο ότι η ίδια δεν βασίστηκε στην περιουσία του πατρός της για να δημιουργήσει την εταιρεία της.
Οπως έχει εξηγήσει η Μαρί-Σαντάλ, «είχα ανάγκη να δείξω στον πατέρα μου ότι ήμουν άξια να τα καταφέρω μόνη μου. Μπόρεσα να σταθώ τα τρία πρώτα χρόνια, κάνοντας τα πάντα χωρίς τη βοήθειά του, κάτι που, όπως νομίζω, τον εντυπωσίασε. Κατόπιν όμως παραμέρισα τον εγωισμό μου και ζήτησα βοήθεια από τον μπαμπά, διότι η επιχείρηση έπρεπε να μεγαλώσει».
Κατ’ αυτό τον τρόπο, το ζεύγος κατέληξε, απολύτως εύλογα, να αξιοποιεί επιχειρηματικά τα υλικά μέσα που τους παρέχει ο Ρόμπερτ Μίλερ. Αμέσως η Μαρί-Σαντάλ, εμμέσως ο Παύλος.
Μέρος της άπλετης άνεσης χρημάτων που απολαύουν οι Παύλος και Μαρί-Σαντάλ επενδύεται σε ακίνητα, συνθέτοντας ένα εντυπωσιακό χαρτοφυλάκιο real estate, με ανακτορικές κατοικίες, διαμερίσματα κ.λπ. σε περίοπτα και περιζήτητα σημεία της υφηλίου. Ενδεικτικό του πλούτου αυτής της μορφής είναι ότι η αξία της οικίας τους στη βρετανική πρωτεύουσα υπολογίζεται σε περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ. Το ζεύγος διαθέτει επίσης εξοχικές επαύλεις στην ενδοχώρα της Βρετανίας, καθώς και ένα σπίτι για παραθερισμό στις Μπαχάμες.
Και μόνο για την απόκτηση ενός εξοχικού συνολικής επιφάνειας 1.200 τ.μ. στην αριστοκρατική περιοχή Σαουθάμπτον, στις παρυφές της Νέας Υόρκης, το ζεύγος κατέβαλε περί τα 17 εκατομμύρια. Μέρος αυτών ήταν η αμοιβή του διάσημου και πολυβραβευμένου Αμερικανού αρχιτέκτονα Πίτερ Μαρίνο, ο οποίος επιμελήθηκε την ανανέωση του οικήματος με ιδιαίτερες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις.
Η προσωπική τους ζωή
Η κηδεία του Κωνσταντίνου Β’ έδωσε την ευκαιρία σε ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού κοινού να γνωρίσει καλύτερα, κυρίως μέσω της εκτεταμένης τηλεοπτικής κάλυψης του τελετουργικού, σύσσωμη την οικογένεια του Παύλου και της Μαρί-Σαντάλ. Ασφαλώς και αποτελεί πνευματική πρόκληση το να θυμάται κάποιος, χωρίς να περιπίπτει σε σφάλματα, τα διπλά ονόματα των τεσσάρων γιων του ζεύγους, τουλάχιστον όμως η πρωτότοκη και μόνη θυγατέρα Μαρία-Ολυμπία, είναι ήδη αρκετά αναγνωρίσιμη αφ’ εαυτής. Δραστηριοποιείται πολλαπλά στον χώρο του μόντελινγκ, έχοντας κιόλας να επιδείξει συνεργασίες με κορυφαίους οίκους, όπως ο Dior, οι Dolce & Gabbana κ.ά. Κορίτσι των εξωφύλλων σε διεθνή περιοδικά και παρά τη δυσλεξία της, η Μαρία-Ολυμπία έχει σπουδάσει Ιστορία της Τέχνης, Θέατρο, Φωτογραφία και Γραφιστική. Προ επταετίας περίπου, για ένα διάστημα φήμες την ήθελαν σε δεσμό με τον πρίγκιπα Χάρι, κάτι που ουδέποτε επιβεβαιώθηκε, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια συνδέεται ερωτικά με έναν νεαρό ευγενή ονόματι Πέρεγκριν Πίρσον, γιο Βρετανού υποκόμη κ.λπ.
Ο μεγαλύτερος από τους τέσσερις γιους του Παύλου και της Μαρί-Σαντάλ, ο 24χρονος Κωνσταντίνος-Αλέξιος έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του σε Ευρώπη και ΗΠΑ ακολουθώντας κάπως τον δρόμο του πατέρα του, καθώς φοίτησε στο ίδιο αμερικανικό πανεπιστήμιο. Εχει εκδηλώσει αξιοπρόσεκτη κλίση προς την τέχνη, καθώς ζωγραφίζει και δημιουργεί γλυπτά. Για τον Αχιλλέα-Ανδρέα, το μεσαίο από τα τέκνα του τέως πρίγκιπα Παύλου, είναι γνωστό ότι ασχολείται και αυτός -μολονότι περιστασιακά- με το μόντελινγκ, καθώς και με την υποκριτική, έχοντας κάνει ένα πέρασμα από την αρχέτυπη αμερικανική σαπουνόπερα «Τόλμη και Γοητεία». Κατά τα λοιπά, ο 22χρονος Αχιλλέας-Ανδρέας εξετάζει διάφορες εναλλακτικές επιλογές για το επαγγελματικό μέλλον του και παράλληλα γνωρίζει τον κόσμο ταξιδεύοντας.
Για τους δύο μικρότερους, τον 18χρονο Οδυσσέα-Κίμωνα και τον 14χρονο Αριστείδη-Σταύρο, ελάχιστα στοιχεία για την προσωπική ζωή και τα ενδιαφέροντά τους είναι γνωστά. Εκτός από το ότι η Μαρί-Σαντάλ κινδύνευσε ακόμη και να πεθάνει από ακατάσχετη αιμορραγία όταν κυοφορούσε τον Οδυσσέα-Κίμωνα. Κατά τα λοιπά, είναι σχεδόν βέβαιο όμως ότι, χάρη στα εμφανισιακά χαρίσματά τους, όλα τα παιδιά ποζάρουν ενίοτε για λογαριασμό της εταιρείας της μητέρας τους. Και, ανελλιπώς στα social media, όπου και έχουν προσελκύσει εκατοντάδες χιλιάδες ακολούθους. Κάτι που, σε επίπεδο ορολογίας τουλάχιστον, είναι μια κάποια παρηγοριά για την καθαυτό πριγκιπική ζωή, την οποία η πεντάδα των τέκνων, όπως άλλωστε και οι γονείς τους, ο Παύλος και η Μαρί-Σαντάλ, δεν πρόκειται να γνωρίσουν ποτέ.
