Του Gideon Rachman*
Φτάνει ένα σημείο σε μερικούς πολέμους όπου οι εμπόλεμες πλευρές αναρωτιούνται πού έχουν εμπλακεί. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν ίσως να έφτασε σε αυτό το σημείο τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ύστερα από μια σειρά στρατιωτικών υποχωρήσεων, ο Ρώσος ηγέτης άρχισε να εμφανίζει ενδείξεις οργής -ακόμη και πανικού.
Ο Πούτιν φέρεται τώρα να έχει ανακτήσει την αυτοκυριαρχία του. Ενώ πλησιάζει η πρώτη επέτειος της έναρξης του πολέμου, οι δύσκολες συζητήσεις φαίνεται να έχουν ξεσπάσει στη δυτική συμμαχία που στηρίζει την Ουκρανία.
Στη Διάσκεψη του Μονάχου για την ασφάλεια, που έγινε το περασμένο Σαββατοκύριακο, οι δυτικοί σύμμαχοι έδειξαν αποφασιστικότητα. Το σύνθημά τους ήταν «εμπρός για τη νίκη» και «στήριξη άνευ όρων της Ουκρανίας».
Στις ιδιωτικές συζητήσεις, όμως, η ανησυχία ήταν εμφανής. Ποια πλευρά έχει την πρωτοβουλία στο πεδίο των μαχών; Μπορεί η Ρωσία να υποχρεωθεί να δεχθεί μια ειρήνη με όρους αποδεκτούς από την Ουκρανία;
Είναι σαφές ότι ο πόλεμος έχει πάει πολύ πιο άσχημα για τη Ρωσία απ’ ό,τι η ηγεσία της υπολόγιζε στην αρχή. Οι προβλέψεις ότι ο πόλεμος θα τελείωνε σύντομα διαψεύστηκαν και οι Ρώσοι έχουν μεγάλες απώλειες. Η Δύση, που στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ανησυχούσε για τα ρωσικά τανκς που θα προήλαυναν στην Ευρώπη, διαπίστωσε ότι η Ρωσία δεν μπορεί να καταλάβει ούτε το Χάρκοβο, μια πόλη πενήντα χιλιόμετρα από τα σύνορά της.
Ενώ όμως ο ρωσικός στρατός είχε χειρότερες επιδόσεις του αναμενομένου, η ρωσική οικονομία συμπεριφέρθηκε καλύτερα. Όταν επιβλήθηκαν οι δυτικές κυρώσεις, οι οικονομολόγοι προέβλεπαν πτώση του ρωσικού ΑΕΠ κατά 20%. Στην πραγματικότητα, η πτώση ήταν της τάξης του 3-4%. Το ότι οι κυρώσεις δεν είναι πραγματικά παγκόσμιες κατέστησε ευκολότερη την παράκαμψή τους.
Η ουκρανική οικονομία, αντιθέτως, διέρχεται βαθιά κρίση και εξαρτάται από τη δυτική βοήθεια. Για τον λόγο αυτό, πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της Ουκρανίας. Και ότι η μόνη περίπτωση να κερδίσει τον πόλεμο είναι να εξαπολύσει μαζική επίθεση την άνοιξη.
Το πιο αισιόδοξο σενάριο είναι ότι αν η Ουκρανία απωθήσει τη Ρωσία μέχρι τις πύλες της Κριμαίας, ο Πούτιν μπορεί να συρθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Προς το παρόν, όμως, εκείνοι που αποκομίζουν μικρά κέρδη στο πεδίο των μαχών είναι οι Ρώσοι. Οι Ουκρανοί μπορεί σύντομα να αναγκαστούν να αποσυρθούν από το Μπαχμούτ, όπου μαίνονται πολύνεκρες συγκρούσεις. Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις μπορεί να ετοιμάζονται για αντεπίθεση, τους λείπουν όμως πυρομαχικά και, κυρίως, μαχητικά αεροσκάφη.
Ακόμη κι αν οι Ουκρανοί κερδίσουν μερικές μάχες, τίποτα δεν εγγυάται ότι θα ακολουθήσουν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Αντιμέτωπος με τον εξευτελισμό, ο Πούτιν μάλλον θα επιδιώξει την κλιμάκωση παρά θα αποδεχθεί την ήττα του. Και μπορεί το σενάριο της χρήσης πυρηνικών όπλων να έχει υποχωρήσει τους τελευταίους μήνες, δεν έχει όμως απορριφθεί εντελώς.
Μια άλλη μορφή κλιμάκωσης θα είναι το να αρχίσει η Κίνα να παραδίδει όπλα στη Ρωσία. Είναι επίσης σαφής μια διαφορά αντίληψης ανάμεσα στη Δύση και την Ουκρανία για το τι σημαίνει «νίκη». Οι Ουκρανοί θέτουν ως προϋπόθεση την ανακατάληψη ακόμη και της Κριμαίας, λίγοι όμως στη Δύση θεωρούν κάτι τέτοιο ρεαλιστικό.
Το σωστό είναι να επιδιωχθεί ένας γρήγορος τερματισμός του πολέμου. Το ρεαλιστικό όμως είναι να περιμένουμε μια μακρά σύγκρουση.
(*) O Γκίντεον Ράχμαν είναι αρθρογράφος των Financial Times
(Πηγή: Financial Times)
